wirid wĕḍaraniŋ ciptå sasmitaniŋ ṅilmi
punikå warahiŋ wirid wĕḍaraniŋ ciptå sasmitå, iṅgiḥ punikå pambukaniŋ rahśå ghahib. tĕgĕsipun amĕḍarakĕn wijiniŋ wĕwĕjaṅan iṅkaŋ pañcèn takṣiḥ kinĕkĕr déniŋ pårå wali miwaḥ pårå winasis ahli marṣudi rahśaniŋ ṅilmi makripat.
iŋ maṅké paṛĕṅipun iŋ karṣå daḷĕm iṅkaŋ sinuhun kaṅjĕŋ sultan aguŋ prabu hañakrakusumå iŋ mataram, aṇḍawuhakĕn ḍatĕŋ pårå panĕmbahan sapanuṅgilanipun, utawi kyayi paṅulu ahmad katégan, sadåyå wahu sami kinèn aṅrĕmbag sakécanipun. supados botĕn wontĕn sulayaniŋ pamaṅgiḥ. kados tå : ciptå sasmitaniŋ ṅilmi makripat, wontĕn uṅĕl uṅĕlan, sajatiniŋ lanaŋ sajatiniŋ wadon, utawi : kusumañjraḥ iŋ tawaŋ : gigiriŋ puṅlu, ṅaṅsu pikulan wariḥ, amèt gĕni adĕdamar, atiniŋ wuluḥ wuwaŋ, sapanuṅgilanipun kaṭaḥ pandaṅu daḷĕm. sarujuk aturipun pårå panĕmbahan sakañcanipun makatĕn.
1. mĕṅgaḥ sajatiniŋ lanaŋ punikå wontĕn wadon, sajatiniŋ wadon dumunuŋ wontĕn iŋ lanaŋ, wĕḍaranipun kados iŋ ṅaṇḍap punikå.
winastan roḥ kaŋ ṅamurbå amiséså iŋ jisim. punikå roḥ ilapi, iṅgiḥ rohiŋ wanudyå, mapan wontĕn iŋ lanaŋ : kasĕbut nåmå madi, tĕgĕsipun råså silihan.
winastan roḥ kudul mulyå : tĕgĕsipun måhå suci iŋ jisim. iṅgiḥ punikå rohiŋ lanaŋ : mapan saḷĕbĕtiŋ èstri, milå lajĕŋ anuwuhakĕn karkatiŋ kakuŋ ḍatĕŋ wanodyå, karkatiŋ wadon ḍatĕŋ kakuŋ : tĕmaḥ kasamadan iŋ datipun piyambak piyambak. kawåså amĕḍarakĕn sèsiniŋ jagad.
ririṅkĕsaniŋ tĕmbuŋ makatĕn.
madi : rohiŋ wadon dumunuŋ wontĕn lanaŋ.
wadi : rohiŋ lanaŋ : mapan wontĕn iŋ wanodyå, milå sami kadunuṅan kĕñut utawi kasĕṅsĕm. sakiŋ katarik sakiŋ karkatiŋ rohipun piyambak piyambak baḍé gaṭuk aṅumpulakĕn ciptå : déné wĕḍaraniŋ rahśå rumåså makatĕn.
sahupami kakuŋ aṅgaḍahi ciptå rumiyin, kalampahanipun iŋ tĕmbé baḍé dados wiji èstri, awit jaḷĕr iṅkaŋ karkat rumiyin.
manawi nalikå sawĕg wuniṅå : pawèstri ḍatĕŋ kakuŋ lajĕŋ aṅgaḍahi karkat rumiyin. yĕkti iŋ tĕmbé baḍé nuwuhakĕn wiji jaḷĕr, iŋ ṅriku dumugi salaminipun manawi waṣkiṭå iṣṭaniŋ paṅèṣṭi yĕkti sagĕd cĕṭå cumiṭakipun èstri jaḷĕriŋ wiji wahu, sanadyan baḍé wawatĕkan miwaḥ lalampahan susaḥ buṅaḥ iŋ tĕmbé babaraniŋ jabaŋ bayi punikå yĕkti wuniṅå, panitikipun nalikå sawĕg nitisakĕn, papaṛĕṅaniŋ råmå ibu nuju maṅgaliḥ punåpå, iṅgiḥ punikå iṅkaŋ kasĕbut lohkil mahpul.
kasuñatan botĕn malèsèt baḍé babaranipun. babasan cĕṇḍak dåwå, sugiḥ miṣkin, buṅaḥ susaḥ sampun pinacaŋ pĕḷĕṣṭèniŋ titaḥ, sartå wontĕn taṇḍaniŋ kahélokan.
sadèrèṅipun jabaŋ bayi dèrèŋ babar, takṣiḥ wontĕn guwå garbå, punikå kasĕbut nåmå : nun tĕgĕsipun cahyå ghahib. sahupami nalikå sawĕg kinaṇḍut. måṅkå båpå biyuŋ salaḥ damĕl, kĕdaḥ ñambat iŋ jabaŋ bayi kaŋ dipunkaṇḍut. manawi botĕn ñambat asriŋ wĕwĕlèh sanalikå, kados tå sikårå ḍatĕŋ sarwå dumadi yĕkti baḍé katåṇḍå ḍatĕŋ wujudiŋ jabaŋ bayi, iṅgiḥ punikå ñataniŋ roḥ takṣiḥ kasamadan napiniŋ paṅéran. milå iṅkaŋ kapratélakakĕn iŋ ṅiṅgil wahu sadåyå sampun ṅantos kiraŋ sĕsĕṛĕpan miwaḥ panampiniŋ paṅgaliḥ iṅkaŋ sagĕd kapaṅgiḥ.
2. iṅkaŋ kapiŋ kaliḥ, wontĕn uṅĕl uṅĕlan, kusumañjraḥ iŋ tawaŋ : tĕgĕsipun sĕkar mĕkar añjraḥ iŋ awaŋ awaŋ punikå ṅibaratiŋ ciptå, nĕdahakĕn wujudiŋ ciptå wahu mokal. awit sagĕd andadosakĕn sakålå, kados makatĕn pipiṇḍanipun.
manawi sawĕg tuwuḥ wahyaniŋ ciptå punikå babasan sakĕclapan kawåså salad ḍatĕŋ mĕkaḥ, sartå kumĕñut aṅgaḍahi pépéṅinan. sagĕd rumåså sampun aṅrahosakĕn. milå duk iŋ kinå kinå kaṭaḥ pårå titiyaŋ asriŋ supĕnå kapaṅgiḥ kaliyan iṅkaŋ dados sĕnĕṅiŋ paṅgaliḥ wahu, tar kaḍaŋ sampun sagĕd asriŋ papaṅgihan. milå kaṭaḥ kémawon pårå ahli añiptå asmårågåmå, iṅkaŋ kasĕbut sadåyå punikå kapurbå kawiséså iŋ dat kitå, taṇḍanipun dat kawåså aṅlimputi ciptå, ñataniŋ ciptå dados sasaṇḍaniŋ dat wahu, katåtå wontĕn ĕnĕṅiŋ pranåwå, lajĕŋ amrabawani sakarkatiŋ paṅaṅĕn aṅĕn. iŋ ṅriku kawåwå aṇḍatĕṅakĕn karṣå, dados sagĕd aṅgĕlar kahélokan. milå kasĕbut nåmå aji asmårågåmå, awit kawåså andadosakĕn ciptå : kålå iŋ kinå kaṭaḥ kémawon pårå satriyå sapanuṅgilanipun wahu manawi kasĕbut iŋ lampaḥ, lajĕŋ masaŋ aji asmårågåmå mahanani ḍatĕŋ pawèstri iṅkaŋ maṛĕk ṅriku. tĕmaḥ supĕnå kapaṅgiḥ kaliyan iṅkaŋ masaŋ aji asmårågåmå wahu, iṅgiḥ punikå kawasaniŋ ciptå manawi pinuṣṭi kahupamèkakĕn sĕkar sumĕbar iŋ ṅantårikṣå. milå botĕn kéṅiŋ kinåyå ṅåpå kawasaniŋ dat iṅkaŋ asasaṇḍan kaliyan ciptå, yĕkti katĕmbuṅakĕn dados baboniŋ råså kaŋ sajati, ugi kasuñatan sarékå dayaniŋ ciptå.
3. iṅkaŋ kapiŋ tigå, wontĕn uṅĕl uṅĕlan. gigiriŋ puṅlu, tĕgĕsipun pojokiŋ mimis. iṅgiḥ punikå ṅibaratiŋ aṅĕn aṅĕn. pikajĕṅipun anĕdahakĕn paṅandikaniŋ dat kapiŋ kaliḥ iṅgiḥ punikå ciptå lan aṅĕn aṅĕn. milå takṣiḥ élok paṅawasipun.
4. iṅkaŋ kapiŋ sakawan. wontĕn sĕsĕbutan maliḥ : aṅaṅsu pipikulan wariḥ, punikå nĕdahakĕn asaliŋ kayu, tĕgĕsipun gĕsaŋ : dadosipun manuṅså sapanuṅgilanipun saguŋ dumadi wahu sakiŋ ṅanasir kawan prakawis. tĕgĕsipun sakiŋ bañu sariniŋ bhumi, sakiŋ bañu sariniŋ agni, sakiŋ bañu sariniŋ aṅin. sakiŋ bañu sariniŋ toyå, kasamadan sajatiniŋ toyå gĕsaŋ : iṅgiḥ punikå tirtå pawitrå utawi tirtå martå kamaṇḍanu, dados iṅkaŋ kabasakakĕn ṅaṅsu pikulan wariḥ punikå sajatiniŋ gĕsaŋ sadåyå wahu asal sakiŋ bañu, kaŋ ñamadi iṅgiḥ bañu manawi wantahipun makatĕn. tiyaŋ ṅupados ḷĕgå punikå iṅgiḥ iṅkaŋ sagĕd adamĕl ḷĕgawaniŋ liyan. dados wuniṅå sajatiniŋ kayu : kayun, kayat. tĕgĕsipun gĕsaŋ wahu sumĕṛĕpå paṅgĕsaṅanipun, dados wuniṅå ḍatĕŋ iṅkaŋ aṅgĕsaṅi : sadåyå wahu ṅibaratiŋ toyå gĕsaŋ.
5. iṅkaŋ kapiŋ gaṅsal. wontĕn uṅĕl uṅĕlan, amèt gĕni adadamar : punikå nĕpsu budi, pikajĕṅipun makatĕn. amèt siṛĕpiŋ kanĕpson wahu iṅkaŋ sagĕd paḍaŋ budinipun. tĕgĕsipun, sagĕdå anandukakĕn patrap iṅkaŋ sampékå ḍatĕŋ siṛĕpiŋ nĕpsu wahu, manawi sajatosipun amuŋ nĕdahakĕn dunuṅiŋ asal. sawarṇiniŋ umat punikå asal sakiŋ gĕni, kĕdaḥ kadunuṅånå paḍaṅiŋ budi, dados sanadyan asaliŋ gĕni naṅiŋ botĕn aṅamuṅakĕn panas kémawon. kĕdaḥ gĕsaṅå budinipun.
6. wontĕn uṅĕl uṅĕlan maliḥ, atiniŋ wuluḥ wuṅwaŋ : punikå sajatiniŋ napi, tĕgĕsipun élok. utawi mokal wuluḥ tanpå ĕros gaḍaḥ ati, pikajĕṅipun iṅkaŋ damĕl sasmitå wahu makatĕn : napi punikå datiŋ paṅéran kaŋ amåhå suci, milå dipunṅibarati atiniŋ wuluḥ wuṅwaŋ punikå dunuṅiŋ élok wontĕn mokal. ñataniŋ mokal ghahib. wujudiŋ ghahib ñåtå kaŋ tanpå kirå, iṅgiḥ punikå kaŋ asipat ĕså, tĕgĕsipun wujud sawiji, wĕḍariŋ ciptå sasmitå dumunuŋ iŋ rahśå sajatiniŋ råså, tĕtĕpipun nugrahaniŋ paṅéran punikå botĕn kéṅiŋ kinåyå ṅåpå, botĕn kéṅiŋ kinirå kirå, milå pårå winasis amuŋ dipunaṅgé ṅibarat kémawon. supados botĕn mĕlok lajĕriŋ rahśå, wontĕn maliḥ pårå ahli ṅilmi makripat. mĕṅgaḥ sajatiniŋ ṅilmi kasampurṇan punikå kahupamèkakĕn karaton.
kados makatĕn ṅibaratiŋ lahir batosipun.
1. dat : punikå witiŋ gĕsaŋ, milå isbatipun iŋ tåtå lahiriŋ alam, iṅgiḥ iṅkaŋ jumĕnĕŋ nåtå.
2. nur : tĕgĕsipun cahyå, iṅgiḥ punikå ṅibaratiŋ papatiḥ, déné kawåså amaḍaṅi sabhuwånå.
3. sir : tĕgĕsipun råså, punikå ṅibaratiŋ bhupati sinĕlir, kiwå.
4. roḥ : punikå ṅibaratiŋ bhupati gĕḍoŋ, kiwå.
5. nĕpsu : punikå timbaṅaniŋ bhupati sinĕlir tĕṅĕn.
6. budi : timbaṅaniŋ bhupati gĕḍoŋ tĕṅĕn.
déné ṅibaratiŋ bhupati jawi punikå wahananiŋ saŋ nayåkå waktrå, makatĕn pipiṇḍanipun.
1. sukṣmå laṅgĕŋ : tĕgĕsipun paṅruṅuniŋ taliṅan, punikå dados ṅibaratiŋ bhupati sèwu,
2. sukṣmå luhur, dados ṅibaratiŋ bhupati panumpiŋ : nétrå,
3. sukṣmå purbå ṅibaratiŋ bhupati bhumi, grånå,
4. sukṣmå wiséså, punikå ṅibaratiŋ bhupati bhumijå : iṅgiḥ punikå lésan. sadåyå wahu tåtå saliriŋ kalipaḥ, tĕgĕsipun wawakiliŋ paṅéran punikå dumunuŋ iŋ ratu kaŋ binaṭårå.
patiḥ punikå wahananiŋ nåtå.
pårå bhupati ḷĕbĕt sakawan punikå kalipahiŋ nåtå binaṭårå wahu.
pårå bhupati jawi sakawan punikå wahananiŋ papatiḥ.
amuŋ pårå bhupati anon anon sajawi ḷĕbĕtiŋ pråjå punikå kalipahiŋ papatiḥ, déné purbå wiséså wontĕn paṅawasaniŋ papatiḥ, milå kasĕbut nåmå mantri wiséså.
wiyosipun. iŋ maṅké amratélakakĕn panuṅgilanipun iŋ wĕwĕḍaraniŋ ciptå sasmitaniŋ ṅilmi makripat. iṅkaŋ nuṅgil rahśå ghahib. kados iŋ ṅaṇḍap punikå,
wontĕn uṅĕl uṅĕlan, makatĕn.
ånå kayu kapurwå sawiji, wit bhuwånå, ĕpaŋ kéblat papat. agoḍoŋ mégå aṅiné, apradåpå kukuwuŋ : kĕmbaŋ lintaŋ salågå laṅit. suryå andaru kilat. woḥ suryå lan tèṅsu, asirat bun lawan udan. sasaminé akåså bruṅkaḥ pratiwi, ahoyot bayu båjrå.
kyayi paṅulu ahmad katégan aṅgènipun nĕgĕsi makatĕn.
1. ånå kayu kapurwå sawiji, punikå kasuñataniŋ gĕsaŋ kapurbå déniŋ dat. wit bhuwånå, tĕgĕsipun wujudiŋ sipat punikå.
2. ĕpaŋ kéblat papat punikå dat, sipat, asmå apṅal. tĕtĕpiŋ manuṅså sakiŋ kawan prakawis.
3. agoḍoŋ mégå aṅiné, tĕgĕsipun iṅkaŋ dados kitiriŋ gĕsaŋ punikå napas, anpas.
4. apradåpå kukuwuŋ : tĕgĕsipun warṇaniŋ sipat punikå saṅkiŋ cahyå.
5. kĕmbaŋ lintaŋ salågå laṅit. tĕgĕsipun ciptå punikå sumåṇḍå wontĕn lali. dados pañiptå wahu manawi kiraŋ èṅĕt baḍé nuwuhakĕn gagasan iṅkaŋ kiraŋ ḷĕṛĕs.
6. suryå andaru kilat. tĕgĕsipun laliniŋ ciptå wahu, rumåså kawåså mrabani bhawånå piyambak.
7. woḥ suryå lan tèṅsu, wĕkasan nuwuhakĕn nĕpsu ciptå jumĕnĕŋ pribadi.
8. asirat bun lawan udan. tĕgĕsipun sumukiŋ nĕpsu wahu tĕmaḥ kumriṅĕt, tarkaḍaŋ luḥ tumètès akumyus nĕḷĕsi jasad sadåyå.
9. sakaliriŋ akåså bruṅkaḥ pratiwi, ṅantos aṅébahakĕn jagad tĕmaḥ lorodiŋ ṛĕṛĕgĕd baḍé mimbuhi uruḥ uruhiŋ siti.
l0. ahoyot bayu bajrå : pikajĕṅipun sakaliriŋ urat urat bayu bayu larat kasabĕt wĕdaliŋ aṅin agĕŋ.
pikajĕṅipun adĕgiŋ gĕsaŋ punikå sakiŋ dat sipat asmå apṅal. sagĕdå tĕtĕp wujudiŋ gĕsaŋ, ṅèṅĕtånå jĕnĕṅiŋ manuṅså, sumĕṛĕpå pandamĕlanipun wajibiŋ gĕsaŋ : manawi kĕkaṭahĕn ciptå baḍé ṅruṅkadakĕn pirantiniŋ jasat. tĕmaḥ lorot sawarṇiniŋ bruṅkaḥ ṛĕṛĕgĕdiŋ badan. iṅkaŋ bĕktå, aṅin tanapas nupus. milå bayu bajrå wahu sakiŋ bantariŋ swårå mijil sakiŋ margå rakṣå, kasĕbut ṅĕntut. tĕgĕsipun anut karkatiŋ tanapas nupus.
7. bab kapiŋ pitu, wontĕn uṅĕl uṅĕlan maliḥ, kados iŋ ṅaṇḍap punikå :
1. lémpoḥ ṅidĕri jagat. tĕgĕsipun aṅĕn aṅĕn.
2. bisu maṅkasi padu : iṅgiḥ aṅĕn aṅĕn. pikajĕṅipun wahyaniŋ osik iṅkaŋ sagĕd cumiṭak ḍatĕŋ budi, dados sañåtå paṅandikaniŋ paṅéran punikå aṅĕn aṅĕn. måṅkå sampun dadoså osikiŋ budi, yĕkti mrataṇḍani ḍatĕŋ rurubĕt kawåså damĕl karampuṅan. manawi cumiṭak ḍatĕŋ ciptå, tĕmaḥ aṅgaḍahi osik iṅkaŋ sagĕd aṅidĕri jagad.
3. joŋ sumĕṅkèŋ wukir, tĕgĕsipun bahitå ṅraṅsaŋ gunuŋ : iṅgiḥ punikå wahyaniŋ ciptå.
4. cébol aṅgayuḥ laṅit, punikå wahyaniŋ nĕpsu håwå, pikajĕṅipun nĕpsu sawĕg ṅrĕbdå punikå sasat urubiŋ dahånå ṅalad alad suṇḍul laṅit.
5. katépan ṅraṅsaŋ gunuŋ : punikå ṅibaratiŋ tiyaŋ alit mĕmĕṅsahan pårå luhur, naṅiŋ iṅkaŋ alit sawĕg mĕdal kanĕpsonipun. dados supé talitiniŋ asudrå, muhuŋ ardå andådrå ṅadĕg suraniŋ driyå.
6. gĕni sapĕlik mlĕtik nibani bayi, tĕmaḥ dèn damoni, sawĕnèḥ, gĕni murub, kaŋ ṅurubaké bocaḥ bajaŋ. iṅgiḥ punikå nuṅgil misaḥ uṅĕl uṅĕlan kémawon. tĕgĕsipun sami ṅrĕbdaniŋ nĕpsu : pikajĕṅipun wĕdaliŋ kanĕpson punikå amuŋ kataman tĕmbuŋ kasaliriŋ sakĕḍik. botĕn marwat yèn sagĕd lajĕŋ sagĕd ṅåmbrå åmbrå. yèn tinĕmåhå tarkaḍaŋ botĕn murub.
7. jĕnaŋ katul sadaṅan, dèn wuṅkus goḍoŋ asĕm, dèn bitiṅi alu béṅkoŋ. punikå ṅibaratiŋ dat kaŋ aguŋ. kawåså ṅèbĕki jagat.
kawuṅkus iŋ goḍoŋ asĕm. iṅgiḥ punikå jinĕm. alu béṅkoŋ punikå pusuḥ jantuŋ : dados iṅkaŋ dipunbasakakĕn dat punikå napi, dumunuŋ wontĕn iŋ jinĕm. sagĕdipun barukut margi sakiŋ añcĕr añcĕriŋ pupusuḥ, wĕḍariŋ sasmitå amuŋ dados pitĕdahan ghahibiŋ napi wahu, déné yèn alit laṅkuŋ ḷĕmbatipun. babasan samricå binubut. yèn ambabar ṅèbĕki bhawånå, sajabaniŋ jagad iṅgiḥ kèbĕkan. dadyå saḷĕbĕtiŋ ṅabuntu sami kalimputan napi sadåyå, parandosipun sumimpĕn wontĕn iŋ jinĕm botĕn kawistårå, lalantaraniŋ jinĕm iŋ pupusuḥ jantuŋ : milå dipunṅibarati puñjul iŋ ṅapapak, mrojol iŋ ṅakĕṛĕp. ṅantos ñamadi iṅkaŋ botĕn kapiyarṣå, sakiŋ ḷĕmbatipun, tåṇḍå kawat kaliwat.
mĕṅgaḥ iṅkaŋ kapratélakakĕn sasmitaniŋ ṅilmi sadåyå wahu, amuŋ kaṅgé rarahosan kémawon. manawi kadamĕl prĕlu déné aṅiṇḍakakĕn pamaṅgiḥ minåṅkå paṅasaḥ, déné manawi botĕn kaaṅgé iŋ prĕlu dèn aṅgĕp cacaṅkriman iṅgiḥ pantĕs. milå kapĕṇḍĕt sawatawis kémawon. sakiŋ aturipun pårå panĕmbahan, miwaḥ pårå paṅéran pradikan. utawi kyayi paṅulu ahmad katégan. amuŋ kèndĕl samantĕn. awit miṇḍak aṅaliŋ aliṅi iṅkaŋ prĕlu, jalaran rahśaniŋ ṅilmi punikå manawi ginĕlar laṅkuŋ kaṭaḥ, babasan mèḥ botĕn wontĕn pĕḍotipun. luhuŋ andugèkakĕn paṅimpuniŋ ṅilmi satĕlasiŋ sarahśanipun pisan. kyayi paṅulu ahmad katégan sagaḥ aṇḍatĕṅakĕn sawarṇiniŋ kitab kitab.ḍawuhiŋ paṅandikå daḷĕm makatĕn.
sajatiné paṅéran kaŋ aguŋ kaŋ ṅamurbå amiséså iŋ bhawånå aṅiŋ iṅsun.
sajatiné gusti iku kawulå, sajatiné kawulå iku gusti : lan sajatiné batin iku lahir, lahir iku batin. bĕcik iku såkå ålå, ålå iku witiŋ bĕcik. iŋ kono anané awal akir, duñå ṅakérat. yĕkti ora kĕnå yèn kahaṅgĕpå lora, yèn ṅaranånå sawiji sirik.
tĕlasipun paṅandikå daḷĕm iṅkaŋ makatĕn wahu pårå panĕmbahan sakañcanipun sadåyå botĕn sagĕd amaṅsuli sabdå paṅandikå daḷĕm wahu, amuŋ suṅku sumuṅkĕm iŋ sapandulu tumuṅkul. tåṇḍå botĕn gayuḥ wahyaniŋ sabdå daḷĕm. kawimbuhan sakiŋ kataman prabawaniŋ kalipaḥ, awit sampun kasuñatan ratu binaṭårå punikå wawakiliŋ paṅéran kaŋ amåhå suci sajati, makatĕn maliḥ sampéyan daḷĕm iṅkaŋ sinuhun kaṅjĕŋ sultan aguŋ mataram punikå ratu parampårå, tĕgĕsipun nåtå paṇḍitå, yĕkti botĕn wontĕn iṅkaŋ purun amaṅsuli atur, ajriḥ sisikuniŋ kaŋ adamĕl gĕsaŋ : sartå ajriḥ sosikuniŋ ratu : yĕkti dados saciptanipun. måṅkå iṅkaŋ sinuhun kaṅjĕŋ sultan aguŋ punikå kasusrå yèn winĕnaŋ amĕṅku wahyaniŋ wahyu tigaŋ prakawis.
1. amĕṅku wahyu nubuwaḥ, tĕgĕsipun wahyu karaton binaṭårå.
2. amĕṅku wahyaniŋ wahyu kukumaḥ, tĕgĕsipun rinilan jumĕnĕŋ ratu adil.
3. amĕṅku wahyaniŋ wahyu wilayaḥ, tĕgĕsipun rinilan jumĕnĕŋ waliyulaḥ milå pårå winasis aṅisis sadåyå.
mĕṅgaḥ wiyosiŋ sabdå paṅandikå daḷĕm iŋ ṅiṅgil wahu sadåyå, tĕgĕsipun karṣå daḷĕm botĕn kapaṛĕŋ yèn aṅèndĕḷĕnå iṅkaŋ sampun kagĕlarakĕn. malaḥ kaḍawuhan aṅlajĕṅakĕn kados iṅkaŋ sampun kawiyos. déné iṅkaŋ sagĕd anampèni ḍawuhiŋ ciptå sasmitå daḷĕm iṅkaŋ makatĕn wahu, amuŋ panĕmbahan ratu pĕkik iŋ śuråbhåyå, kasarasèhakĕn ḍatĕŋ kyayi paṅulu ahmad katégan. déné pårå panĕmbahan sakañcanipun amuŋ ṅidini kémawon. wĕḍariŋ pamaṅgihipun satuṅgal tuṅgal kados iŋ ṅaṇḍap punikå.
1. iṅkaŋ kaḍawuhakĕn rumiyin. sajatiné gusti iku kawulå, sajatiné kawulå iku gusti, tĕgĕsipun gusti wahu dat. kawulå punikå sipat. sajatiniŋ dat iku dumunuŋ iŋ sipat. sawarṇiniŋ sipat punikå katitipan rahśaniŋ dat. dadosiŋ sipat kapurbå iŋ dat. milå kahupamèkakĕn sosotyå lawan ĕmbanan. déné kaŋ aṅandikå sajatiné paṅéran kaŋ aguŋ punikå iṅgiḥ iṅkaŋ sinuhun piyambak. dados iŋ nalikå punikå paṛĕṅiŋ karṣå daḷĕm aṅagĕm kalipahipun. yĕkti botĕn kéṅiŋ yèn kabataḷĕnå.
2. sajatiniŋ batin iku lahir, sajatiné lahir iku batin.
iṅkaŋ makatĕn punikå amuŋ nĕdahakĕn dunuṅiŋ karṣå daḷĕm wahu iṅgiḥ wajibiŋ kawulå, karkatiŋ kawulå punikå iṅgiḥ batiniŋ ratu, dados anĕdahakĕn yèn sampun aṅlahirakĕn ḍatĕŋ kawulå, yĕkti botĕn kéṅiŋ yèn ambatalnå iṅkaŋ sampun kawiyos. kawulå amuŋ sadarmi pinitåyå kantun aṅlampahi.
3. sajatiné bĕcik iku såkå ålå, sajatiniŋ ålå iku witiŋ bĕcik. tĕgĕsipun, sosotyå punikå sakiŋ watu, witiŋ watu sakiŋ sosotyå, makatĕn wĕḍariŋ sasmitå, pañjĕnĕṅaniŋ nåthå aṅgènipun kasĕbut ratu sakiŋ lokiŋ kawulå, witiŋ aran kawulå kapurbå sakiŋ kawasaniŋ ratu, dados kéṅisiŋ kañcånå punikå sakiŋ kasiram ṛĕgĕdipun. yĕkti botĕn kéṅiŋ yèn kabiråtå.
4. sajatiné duñå ṅakérat iku ora kĕnå yèn diyaranånå roro, karånå ananiŋ kawulå sakiŋ aṅĕṅgèni ṅalam duñå, ñataniŋ doñå iyå awal. sirik sartå karanan batin. milå pasĕbutan iṅkaŋ muṅĕl makatĕn wahu kĕdaḥ aṅèṅĕti yèn kawulå punikå aṅawulå.
paṅandikå daḷĕm iṅkaŋ sinuhun kaṅjĕŋ sultan aguŋ prabu añakrakusumå iŋ mataram, ḍatĕŋ kaṅjĕŋ panĕmbahan ratu pĕkik iŋ śuråbhåyå makatĕn.
råmå : mĕṅgaḥ bédå bédaniŋ dat aṅgènipun aṅgaḍahi paṅawåså sagĕd amrataṇḍani ḍatĕŋ bédaniŋ gĕlar kukudan. råmå amratélaknå ñataniŋ papaṅkatanipun. kaliḥ si paṅulu ahmad katégan. supados sami karahosakĕn pårå panĕmbahan sakañcanipun. kaṅgé wimbuhiŋ paṅimpuniŋ ṅilmi makripat. aturipun panĕmbahan ratu pĕkik iŋ śuråbhåyå, sarujuk kaliyan atur pamaṅgihipun kyayi paṅulu ahmad katégan kados iŋ ṅaṇḍap punikå :
sajatosipun dat kaŋ amåhå suci punikå laṅgĕŋ botĕn kéṅiŋ éwaḥ giṅsir, milå kasĕbut sipat satuṅgal. déné aṅgènipun lajĕŋ aṅgaḍahi kawåså sagĕd aṅébahakĕn saniṣkårå, sèsiniŋ bhawånå punikå sakiŋ purbaniŋ napi latip. iṅgiḥ punikå ghahibiŋ paṅéran aṅgènipun baḍé ṅambu, ṅruṅu dulu micårå : naṇḍakakĕn manawi dat punikå wujud, napi mĕṣṭi anané : iŋ nalikå dat dèrèŋ mĕḍarakĕn paṅawåså, takṣiḥ kasĕbut nåmå kun. tĕgĕsipun pupul. iṅgiḥ kumpul kĕmpĕliŋ roḥ kaliyan cahyå, gĕsaṅipun amuŋ sawĕg ciptå kémawon. saṛĕŋ sampun umijil sakiŋ guwå garbå, lajĕŋ kasĕbut nåmå payakun. tĕgĕsipun roḥ iṅkaŋ sampun cumĕṅèr, iṅgiḥ punikå wiwit paṅandikaniŋ dat sapisan. naṅiŋ dèrèŋ gĕlar pamiyarṣå, paṅgåndå, pandulu, milå étaṅiŋ wilujĕṅan amuŋ saḷĕbĕtipun sapĕkĕn, awit mĕdal dumugi pupak pusĕr : punikå takṣiḥ sinĕṅkĕr déniŋ paṅéran kaŋ amåhå suci, déné kakuwatanipun sakiŋ kalimputan pupuliŋ napi latip. sabibariŋ sapĕkĕn lajĕŋ paṅawasaniŋ nami jinis. mrataṇḍani pamiarṣå naṅiŋ dèrèŋ rumåså, milå pandulunipun botĕn sagĕd cĕṭå, paṅambunipun sawĕg ṅaṅgé purbaniŋ napi jinis wahu, sasampuniŋ makatĕn napi latip kaliyan napi jinis tĕmpur, tĕgĕsipun tarik tinarikiŋ dåyå sami kuwatipun. pañjiŋ pinañjiṅan. susup sinusupan. milå wilujĕṅanipun winastan salapan. tĕgĕsipun sumusupiŋ napi latip kaliyan napi jinis. mĕṅgahiŋ daḷĕm wĕwĕjaṅan dumadiniŋ sipat punikå dipunbasakakĕn mudaḥ, déné mudaḥ wahu naṇḍakakĕn katiṅal warṇanipun. naṇḍakakĕn cahyaniŋ napi katiṅal. lajĕŋ saroså taṅisanipun. punikå naṇḍakakĕn gĕsaṅiŋ ciptå : milå sagĕd aṅĕñut awit taṇḍaniŋ rahśå kaŋ rumåså, lajĕŋ aṅgaḍaḥ toyå bantĕriŋ uyuḥ tiñjå, punikå nĕdahakĕn sampun karahos pahit ḷĕgi, lajĕŋ kataman dayaniŋ dat amĕḍar purbå wiséså, milå kadunuṅan békå, iṅgiḥ naṇḍakakĕn agĕlar nĕpsu håwå : saṛĕŋ sampun dumugi salapan dintĕn mawi dipunwilujĕṅi maliḥ, punikå naṇḍakakĕn tĕtĕpiŋ mudaḥ gaṅsal prakawis. naṅiŋ dèrèŋ kéṅis urubiŋ nĕpsu wahu, tĕgĕsipun urubiŋ nĕpsu punikå budinipun sawĕg krĕkĕt kémawon.
déné añjiṅiŋ mudaḥ gaṅsal prakawis wahu tajaliniŋ dat lajĕŋ dipunwastani dadiniŋ påñcådriyå, tĕgĕsipun ati gaṅsal. papaṅkatiŋ sabĕn salapan, kasĕbut gaṅsal prakawis.
1. étaŋ sawĕg salapan. påñcådriyaniŋ mudaḥ sawĕg : aṅgar. tĕgĕsipun laré umur salapan wahu dèrèŋ kaṅgénan sambégånå, tĕgĕsipun èṅĕt. kahéliṅanipun takṣiḥ : cat catan. awit urubiŋ nĕpsu dèrèŋ sumusup iŋ budi.
2. kaliḥ lapan winastan : amĕgar. tĕgĕsipun laré umur kaliḥ lapan wahu sampun wiwit mĕgar budinipun. naṅiŋ dèrèŋ sagĕd nåtå budi, margi takṣiḥ kaprabåwå urubiŋ nĕpsu wahu, milå iŋ daḷĕm påñcådriyanipun sawĕg amĕgar.
3. tigaŋ lapan punikå kasĕbut : ambabar. tĕgĕsipun påñcådriyanipun wiwit sagĕd andarbèni biṅaḥ.
4. sakawan lapan punikå winastan : agĕlar. tĕgĕsipun påñcådriyanipun sampun wiwit aṅgaḍahi méṅo, ṅĕmohi panĕsĕpiŋ toyå susu.
5. gaṅsal lapan. winastan : andadar. tĕgĕsipun sabaraŋ tinĕḍå kĕdaḥ ḍatĕŋ sanalikå.
6. nĕm lapan punikå kasĕbut : amalar. tĕgĕsipun miṇḍak miṇḍak.
7. pituŋ lapan kaĕbut : kahar, tĕgĕsipun wiséså, iŋ daḷĕm pandulu paṅruṅunipun rumahos dipunuguŋ dipunumbar, milå wilujĕṅanipun mawi dipunsaranani råjå duñå sakadaripun. winastan tĕḍak siti, lajĕŋ aṅétaŋ tahun.
8. satahun kasĕbut : maṅambar. tĕgĕsipun sakaṭahiŋ kaŋ kadulu kaŋ karuṅu, amuŋ sĕnĕŋ kémawon.
9. tigaŋ tahun. kasĕbut : tumaṅkar. tĕgĕsipun sabaraŋ iŋ sĕdyanipun botĕn kéṅiŋ dipunpĕṅgak. milå kabasakakĕn kumratu, pikajĕṅipun kados ratu, botĕn purun takluk sasaminiŋ tiyaŋ : tur dèrèŋ sumĕṛĕp iŋ tåtå.
10. gaṅsal tahun punikå kasĕbut : aṅĕlar. tĕgĕsipun rumahos aṅgagahi sarékadayaniŋ tiyaŋ sĕpuḥ, sampun wiwitå ajĕg. milå iṅkaŋ makatĕn punikå amuŋ winulaŋ sarånå paṅaḷĕmbånå, supados ṅawuniṅani kahananipun iṅkaŋ gumĕlar iŋ ṅalam duñå.
11. dumugi nĕm tahun lajĕŋ kasĕbut : aṅgagar. pikajĕṅipun anut ḍatĕŋ tiyaŋ sĕpuḥ, milå nåmå laré, tĕgĕsipun sakuwaté : sampun gagar tilasiŋ bĕbayi, déné wilujĕṅanipun lajĕŋ santun nåmå bocaḥ.
12. iṅgiḥ punikå ṅaṅkat tumbuk tahun. salajĕṅipun aṅétaŋ tahun iṅkaŋ tumbuk wahu, awit kaaṅgé panĕṅĕran antaraniŋ islam. kasudå tigaŋ tahun.
13. kados tå : laré jaḷĕr umur 15 tahun. laré èstri umur 12 tahun, punikå kasĕbut nåmå akir balég, milå wajibipun kahislamakĕn.
sadåyå iṅkaŋ kasĕbut pañjiṅiŋ mudaḥ gaṅsal prakawis wahu, saṛĕŋ katumbukakĕn sakiŋ saṅkan paraniŋ tanajul tarkinipun iṅgiḥ sami gaṅsal wilujĕṅanipun.
tumbukiŋ wilujĕṅan.
salapan, tigaŋ lapan, gaṅsal lapan, pituŋ lapan, satahun, tigaŋ tahun, gaṅsal tahun, pituŋ tahun, saṅaŋ tahun.
mĕṅgaḥ papariñcèn iṅkaŋ makatĕn wahu amuŋ nĕdahakĕn tañcĕbiŋ mudaḥ gaṅsal prakawis aṅgènipun gaḍaḥ sĕsĕbutan påñcådriyå, déné cumiṭakipun mudaḥ, ugi sumusup ḍatĕŋ purbå wisésaniŋ sukṣmå gaṅsal prakawis. pratélanipun kados iŋ ṅaṇḍap punikå.
1. mudaḥ mañjiŋ sakiŋ nétrå : sumusup ḍatĕŋ pusuḥ jantuŋ : dados aṅgĕsaṅakĕn budi.
2. mudaḥ mañjiŋ iŋ karṇå, sumusup ḍatĕŋ manaḥ : dados anuwuhakĕn kanĕpson.
3. mudaḥ mañjiŋ ḍatĕŋ grånå, sumusup iŋ rahśå : dados anuwuhakĕn sĕnĕŋ paṛĕŋ.
4. mudaḥ mañjiŋ ḍatĕŋ lésan, sumusup ḍatĕŋ roḥ : dados anuwuhakĕn gĕsaṅiŋ tĕḍå.
5. mudaḥ mañjiŋ ḍatĕŋ utĕg. sumusup iŋ jinĕm : milå kawåså aṅgaḍahi ḷĕgåwå panarimå.
6. mudaḥ dumuginiŋ guwå garbaniŋ manuṅså, lajĕŋ sumarambaḥ ḍatĕŋ lilimpå : milå kandĕl iŋ antĕpiŋ budi.
7. sumarambaḥ ḍatĕŋ giñjĕl. lajĕŋ nuwuhakĕn paṅunĕg unĕg.
8. sumarambaḥ ḍatĕŋ ampĕru, lajĕŋ anuwuhakĕn kadunuṅan sasakit. utawi kapĕtĕṅan manaḥ.
9. sumusup ḍatĕŋ kĕbuk lajĕŋ nuwuhakĕn maras, sumĕlaŋ utawi ajrihan.
manawi maras punikå katumusånå hawaniŋ ampĕru tĕmaḥ ambabar suṅkåwå ṅrĕbdå, milå kadunuṅan anaṅis.
manawi ampĕru lubèr toyanipun aṅanakakĕn sasakit. awit cumĕpak aṅalaŋ alaŋ lampahiŋ, napas, anpas, tanapas, nupus. tĕmbah adamĕl sĕṇḍĕt, milå kasĕbut maṅsuk aṅin. sumarambaḥ ḍatĕŋ pirantiniŋ badan sadåyå lajĕŋ ṅrĕbdå sasakitipun.
wiyosipun. mĕṅgaḥ kawontĕnanipun sami kapratélakakĕn pakartiniŋ jasad, supados wuniṅå papaṅkataniŋ mudaḥ gaṅsal prakawis. aṅgènipun sumusupiŋ rahśå, sagĕdipun sisiliḥ aran påñcådriyå, kados iṅkaŋ sami kasĕbut ṅiṅgil. dat dumuginiŋ sipat. ugi pañjiŋ pinañjiṅan. susup sinusupan ĕmpanipun.
tĕlas atur pratélanipun panĕmbahan ratu pĕkik iŋ śuråbhåyå, kaliyan atur pratélanipun kyayi paṅulu ahmad katégan.
iṅkaŋ sinuhun kaṅjĕŋ sultan aguŋ lajĕŋ mupakatakĕn ḍatĕŋ panĕmbahan juru kiṭiŋ : panĕmbahan juminaḥ, ugi sampun sami anayogyani iṅkaŋ dados aturipun panĕmbahan ratu pĕkik iŋ śuråbhåyå wahu, namuŋ usulipun kaṅjĕŋ panĕmbahan purbhåyå ḍatĕŋ kaṅjĕŋ sultan makatĕn :
mĕṅgaḥ iṅkaŋ nåmå kudrat punikå pundi, iṅkaŋ nåmå kudrat lahir, kaliyan kudrat lahir bédanipun punåpå.
ḍawuḥ paṅandikå daḷĕm makatĕn :
muṅguḥ kaŋ påḍå dèn arani kudrat batin punikå, iṅgiḥ dat kaŋ amurbå amiséså iŋ bhawånå punikå, déné kudrat lahir punikå sakiŋ iṅkaŋ sami dipunaṅgé iṅgiḥ punikå,
1. dat. tĕgĕsipun wujud.
2. sipat. tĕgĕsipun warṇå.
3. nåmå. iṅgiḥ namanipun sadåyå sipat.
4. apṅal. tĕgĕsipun pandamĕl. iṅgiḥ sakaliripun iṅkaŋ sami ébaḥ punikå sadåyå.
déné kudrat lahir, iṅkaŋ kasĕbut iŋ jitabsårå, ugi sakawan prakawis.
1. suryå : tĕgĕsipun srĕṅéṅé, déné aṅgaḍahi paṅawåså amaḍaṅi bhawånå, sartå sagĕd ambirat saguŋ sarwå gandå, tĕgĕsipun ñirṇakakĕn iŋ ṅatĕḷĕs. ambirat gåndå amis bacin baḍĕg baṅĕr, sadåyå sirṇå sakiŋ bagaṣkårå. milå wĕnaŋ sisiliḥ paṅéran.
2. candrå, tĕgĕsipun ṛĕmbulan. paṅawasanipun sagĕd amartani sèsiniŋ bhawånå, sami ayĕm sakiŋ dayaniŋ wulan. milå sami sisiliḥ paṅéran.
3. kartikå, tĕgĕsipun lintaŋ kawasanipun sagĕd asuŋ siliriŋ samirånå iŋ bhawånå, ugi wĕnaŋ sisiliḥ paṅéran.
4. swasånå, iṅgiḥ punikå kakaṇḍaṅaniŋ sarwå dumadi iŋ jagad råyå, kawasanipun sagĕd anartani jawi ḷĕbĕtiŋ jagad råyå sadåyå. nadyan kayu wahu iṅkaŋ jĕmbar iṅkaŋ ciyut. iṅkaŋ sasåkå iṅkaŋ logro, iṅkaŋ boloŋ iṅkaŋ buntu sami kalimputan iŋ swasånå, milå sami saminiŋ kudrat aṅgaḍahi ghahib piyambak. kawåså anuṅgil paworiŋ kawulå gusti, winĕnaŋ amurbå amiséså iŋ ṅalam awal akir, nuṅgil kaliyan napi jinis. dados iŋ sajatosipun swasånå punikå wawayaṅaniŋ napi, napi punikå wahananiŋ dat. milå kéṅiŋ dipunbasakakĕn cĕḍak ora séṅgolan. paṛĕk tan kĕnå dinumuk. iṅkaŋ makatĕn punikå sakiŋ ghahibipun. utawi sipat mokal. ñåtå wujud. milå kabasakakĕn mokal orané mĕṣṭi anané, naṅiŋ manawi botĕn waṣkiṭå : låṅkå wruhå.
paṅéran iŋ ṅadilaṅu sumĕlå iŋ atur.
mĕṅgaḥ bédanipun swasånå kaliyan napi, utawi rumiyinipun dumadi iṅkaŋ pundi. ḍawuhiŋ paṅandikå daḷĕm makatĕn.
sajatiné ora ånå kaŋ tuwå anom. ora ḍiṅin ora ånå kaŋ ḍiṅini. urip ora ånå kaŋ ṅuripi, mulané winĕnaṅaké dadi susuliḥ jalaran såkå élok sipaté : ora araḥ ora ĕṅgon. ora jaman ora makam. dudu lanaŋ dudu wadon dudu wandu, naṅiŋ ugå wandu ñåtå lanaŋ wadon. ugå jaman makam, ñåtå araḥ ĕṅgon. dumunuŋ ånå iŋ nutĕ gunĕŋ : tĕgĕsé ånå iŋ adam.
pårå panĕmbahan. utawi pårå paṅéran, nalikå nampèni ḍawuhiŋ paṅandikå daḷĕm iṅkaŋ makatĕn wahu, takṣiḥ sami tarwilun iŋ pamaṅgiḥ, sawĕg satuṅgal kaliḥ iṅkaŋ sagĕd tampi.
1. panĕmbahan purbhåyå, sagĕd anampèni ḍawuḥ daḷĕm wahu, naṅiŋ dèrèŋ wani aṅgĕlarakĕn.
2. panĕmbahan juru kiṭiŋ, pamaṅgihipun sawĕg sawatawis. dèrèŋ sagĕd amĕḍar.
3. panĕmbahan juminaḥ sampun sagĕd tampi sartå purun aṅgĕlar, naṅiŋ takṣiḥ tumpaŋ suḥ patrapipun iŋ pamĕḍar.
4. panĕmbahan ratu pĕkik iŋ śuråbhåyå, sampun sagĕd anampèni sartå patitis pamĕḍariŋ rahśå jati, cacadipun radi kalojok iŋ tĕmbuŋ : kiraŋ luluḥ pakartiniŋ atåtåkrami, dados kéṅiŋ kasĕbut aṅiyas paṅawikan.
5. paṅéran iŋ kajoran takṣiḥ grago pamaṅgihipun.
6. paṅéran iŋ tĕmbayat såyå ñamut ñamut. margi pawitan ajrihan. dados amuŋ ṅélu kémawon.
7. paṅéran iŋ kudus. iṅgiḥ sampun katawis sagĕd anampèni, naṅiŋ kalojok iŋ gunĕm. dados kiraŋ taṛĕtip pamĕḍaripun.
8. paṅéran iŋ wåṅgå, iṅgiḥ sagĕd lantip iŋ pamaṅgihipun. naṅiŋ manawi kapĕṅkok iŋ kaṭaḥ baléñjani, tĕgĕsipun bédå yèn aṅgĕlar gunĕm piyambakan. sagĕd rèntès tur patitis truså ñåtå, supradosipun manawi sami musawaratan lajĕŋ botĕn gaḍaḥ ginĕm iṅkaŋ maḷĕnis. amuŋ tansaḥ ṅélu kémawon.
9. kyayi paṅulu ahmad katégan. pamaṅgihipun kĕplok kaliyan pamaṅgiḥ daḷĕm. milå kyayi paṅulu ahmad katégan lajĕŋ kajibahakĕn aṅgĕlarakĕn sadåyå.
iŋ maṅké paṛĕṅipun iŋ karṣå daḷĕm, iṅkaŋ sinuhun kaṅjĕŋ sultan aguŋ : kyayi paṅulu ahmad katégan iṅkaŋ rinilan aṅgĕlar rahśaniŋ kitab jitabsårå, babon sakiŋ najran. utawi sorahiŋ kitab miladunirèn, babon sakiŋ rum. kawimbuhan sakiŋ sĕrat papakĕm jawi, dipunwastani sĕrat darmåsunyå, sadåyå wahu iṅkaŋ kaḍawuhan aṅgaṭukakĕn rahosipun satuṅgal tuṅgal amuŋ kyayi paṅulu ahmad katégan piyambak. milå paṅaraṅipun iŋ ukårå, botĕn mĕṣṭi wontĕn iŋ ṅarṣå daḷĕm. kaaṅgé kaliyan ĕṅgèn. amuŋ supados sĕpi, amargi manawi botĕn pinĕsu makṣå iŋ ṅasĕpi, yĕkti jaruḥ iŋ pamaṅgiḥ. kålå samantĕn kyayi paṅulu ahmad katégan lajĕŋ rinilan aṅrasuk busånå sarwå suci dupå dupå, dadoså tutuladanipun iŋ wiṅkiŋ.
1. aṅagĕm saṇḍaṅan sarwå pĕṭak, dalaḥ sarbanipun iṅgiḥ pĕṭak.
2. rinilan aṅaṅgé rasukan sajawiniŋ jubaḥ pĕṭak wahu lajĕŋ kotaŋ cårå rum sĕtambul. milå tulus sapariki pårå paṅaṅgéniŋ kaji paṅulu, kados iṣṭaniŋ paṇḍitå islam.
3. manawi baḍé aṅgĕlar paṅawikan utawi sowan iŋ ṅarṣå daḷĕm iṅgiḥ makatĕn paṅaṅgénipun. sartå rinilan ṅaṅgé ḍuwuŋ kacoṭé iŋ ṅajĕŋ : dalaḥ pårå panĕmbahan utawi pårå paṅéran pradikan iṅgiḥ sami makatĕn paṅaṅgénipun. dalaḥ sampéyan daḷĕm iṅkaŋ sinuhun ugi maṅagĕm makatĕn amuŋ sabĕn miyos jumuṅaḥ kémawon. tulus dados wawatoniŋ pårå ṅulami sadåyå.
kålå samantĕn paṛĕṅipun iŋ karṣå daḷĕm, malaḥ dipunpuṇḍut aluraniŋ wali, kapĕṇḍĕt wit sakiŋ caṅgaḥ, iṅkaŋ talitiniŋ wali kadadosakĕn pradikan, iŋ pundi paṅgénanipun kaḷĕstantunakĕn. sanadyan iṅkaŋ gigriyå iŋ ṛĕdi, iŋ ḍusun ḍusun, juraŋ pèrèŋ : sami katimbalan. lajĕŋ katĕtĕpakĕn pradikan. manawi dèrèŋ wañci rinilan aṅĕmbani ali akrapipun sartå kaḍawuhan amaraḥ muruk iŋ agami wajibiŋ ṅulami. milå tulus sapiturutipun paṅulu iŋ pråjå wahu kĕdaḥ ṅlĕluri talitiniŋ pårå wali iṅkaŋ patitis.
déné papatiḥ daḷĕm ugi kaḍawuhan aṅlĕluri talitiniŋ abdi daḷĕm. utawi tilasiŋ tiyaŋ labuḥ nagari, sanadyan talitiniŋ asudrå aṅgĕr wontĕn tilasiŋ lalabĕt iŋ ratu lajĕŋ kaḍawuhan andadosakĕn abdi daḷĕm pamijèn. sartå kapariṅan tĕḍå sakiŋ ḷĕṅgaḥ siti sapantĕsipun, mawi titimbaṅan sakiŋ kasagĕdanipun, miwaḥ wåndå wandaniŋ titiyaŋ papantĕsanipun.
sasampuniŋ makatĕn, paṛĕṅipun iŋ karṣå daḷĕm pårå paṅupayaniŋ kawulå wahu iṅkaŋ kajibahakĕn pårå paṅagĕŋ.
sahupami iṅkaŋ ambawahakĕn piyambak piyambak kasaṇḍuṅiŋ ṅaral, måṅkå sampun dados abdi daḷĕm. paṅagĕŋ iŋ ṅriku kalilan haṅaturakĕn sartå ñuwun pariŋ daḷĕm.
sahupami wontĕn iṅkaŋ gaḍaḥ kajat ñuwun ṅalap barkaḥ daḷĕm. kalilan aṅladosakĕn sri kawis satak sawé, ayam pĕṭak sagardå limå, mawi uwos sapitraḥ : déné ḷĕbĕtipun mawi kahirid déniŋ kyayi paṅulu ahmad katégan sakañcanipun pårå kĕtip.
iŋ ṅaṇḍap punikå amratélakakĕn gañcariŋ jitabsårå, kakaraṅanipun kyayi paṅulu ahmad katégan, tĕraŋ ḍawuhiŋ paṅandikå daḷĕm iṅkaŋ sinuhun kaṅjĕŋ sultan aguŋ prabu añakrakusumå mataram. kyayi paṅulu ahmad katégan wahu kaḍawuhan aṅimpuni rahśaniŋ kitab kitab iṅkaŋ nuṅgil rahos kaliyan kitab idayatul kakaik. utawi kitab maklumatul uluiyaḥ, baḍé kahimpun sadåyå, milå iŋ maṅké sorahiŋ jitabsårå kaliyan gañcariŋ sĕrat darmåsunyå, nadyan wawarahiŋ pårå paṇḍitå duk jaman purwå iṅgiḥ kapaṛĕŋ ṅaḷĕmpakakĕn. minåṅkå dados lilimbaṅaniŋ ṅilmi makripat kasampurṇaniŋ gĕsaŋ.
wiyosipun. iŋ nalikå kyayi paṅulu ahmad katégan baḍé ṅaraŋ gañcariŋ sĕrat jitabsårå kaliyan sĕrat darmåsunyå, kyayi paṅulu mawi salad kajat manuṅku pudyå samadi, anĕgĕs karṣå marṣudi kawåså nulat kadi duk kasénåpatèn.
dalaḥ lampaḥ lampahipun sadåyå dipunciṭak. saḷĕbĕtipun pati rågå, kyayi paṅulu ahmad katégan sampun aṅsal ilhamiŋ paṅéran rinilan aṅgĕlar iṅkaŋ dados kajatipun. sabakdaniŋ pati rågå lajĕŋ sowan iŋ ṅarṣå daḷĕm, musawaratan ṅilmi kaliyan pårå panĕmbahan sapanuṅgilanipun. ṅiras ṅaturakĕn kañcanipun pårå kĕtip miwaḥ pårå pamagaṅan ṅulåmå, anakipun pårå tiyaŋ labuḥ labĕtiŋ ratu, anaṅiŋ dèrèŋ kalilan ṅaḍĕp musawaratan. amuŋ satuṅgal nåmå ahmad burham. anakipun paṅulu iŋ pajaŋ : putu buyutipun kyayi ciṇḍé amoḥ, iŋ ṅuni dados ḍalaŋ wayaŋ bèbèr duk kaṅjĕŋ susuhunan iŋ kalijågå, saṛĕŋ aṅsal taṅguṅanipun kyayi paṅulu ahmad katégan, kyayi burham lajĕŋ kalilan sumiwi iŋ ṅabyantåréndrå, dinaṅu aluranipun rèntès titi patitis tĕrus. botĕn mambĕt laré iŋ ḍusun éṅgalipun kyayi burham wahu lajĕŋ kapariṅan paṅkat abdi daḷĕm ajar salokå.
kacariyos iṅkaŋ aṅgañcarakĕn warahiŋ kitab jitabsårå utawi darmåsunyå, ugi kyayi ahmad burham wahu, kaliyan kyayi paṅulu ahmad katégan. iŋ ṅriku witiŋ ajar salokå kagoloṅakĕn iŋ kapaṅulon. kålå iŋ kinå ajar salokå wahu dados rèhiŋ kapujaṅgan. awit pakartinipun andoṅå buddhå, iŋ sabĕn råjå wéddhå mahéśå lawuŋ : jatiṅaraŋ wajib ajar salokå iṅkaŋ doṅå, dédé goloṅaniŋ agami.
kålå samantĕn kyayi paṅulu ahmad katégan iṅkaŋ ambukani wĕḍariŋ sĕrat darmåsunyå, kaliyan sĕrat jitabsårå, wawatoniŋ pårå jawåtå katètèsakĕn kaliyan rasaniŋ kitab idayatul kakaik, miwaḥ sarahśaniŋ kitab maklumatul uluwiyaḥ.
mĕṅgaḥ aturipun kyayi burham ḍatĕŋ kyayi paṅulu ahmad katégan makatĕn.
iŋ nalikå kaki ciṇḍé amoḥ ḍalaŋ iŋ pajaŋ : gaḍaḥ pĕpakĕm pariṅipun kaṅjĕŋ susuhunan iŋ kalijågå : añĕbutakĕn paṅaṅgitipun bhagawan parasårå iŋ wukir saptå ṛĕṅgå, ugi katètèsakĕn kaliyan ĕmpu yogiswårå iŋ mamĕnaŋ. sami karṣå ṅaraŋ rahśaniŋ sĕrat darmåsunyå, wawaton sakiŋ kitab adam. dipunwastani jitabsårå, iṅgiḥ punikå nuṅgil rahśanipun. milå lajĕŋ linuri luri déniŋ kaki ciṇḍé amoḥ wahu, ḍawuhipun kaṅjĕŋ susuhunan iŋ kalijågå, dikakakĕn ṅrawati iṅkaŋ kasahit. tĕgĕsipun sagĕd dados paṅgĕsaṅaniŋ jasad. saṛĕŋ kapiji iŋ ṅarṣå daḷĕm iṅgiḥ lajĕŋ ṅaturakĕn iṅkaŋ dados masahiliŋ kaki, kulå ñumaṅgakakĕn sagaḍaḥ gaḍahan kulå, kyayi paṅulu ahmad katégan iṅkaŋ kaḍawuhan mahos gañcaranipun. manawi kiraŋ luwĕs ukaranipun dikakakĕn ṅĕlus tĕmbuṅipun.
éṅgaliŋ cariyos saṛĕŋ sampun sagĕd luwĕs ukaranipun, lajĕŋ kaṅgé musawaratan iŋ sabĕn wiyosan daḷĕm sami rinĕmbag déniŋ pårå ahli ṅilmi, déné iṅkaŋ kaḷĕṛĕs mahos paṅéran iŋ ṅadilaṅu kaliyan paṅéran iŋ tĕmbayat.
1. ékå mahkaṇḍĕḥ, tĕgĕsipun bab kapisan. amratélakakĕn kudratiŋ paṅéran kaŋ amåhå suci, duk makṣiḥ awaŋ uwuŋ : dèrèŋ wontĕn sawiji wiji, iṅkaŋ wontĕn rumiyin, punikå kudrat sakawan. lintaŋ, suryå, wulan, swasånå, sakawan punikå laṅgĕŋ botĕn kéṅiŋ éwaḥ giṅsir salamènipun. iŋ nalikå samantĕn takṣiḥ suwuŋ gĕmpluŋ tanpå ujuŋ dèrèŋ wontĕn siyaŋ dalu.
1. déné iṅkaŋ nåmå swasånå punikå dunuṅipun amuŋ ṅumaṇḍaŋ wontĕn iŋ ṅalam antårå, tĕgĕsiŋ ṅalam antårå punikå tĕṅaḥ tĕṅahaniŋ jagad suñåruri, kaliyan iŋ ṅaṇḍap utawi maṅiṅgil sami kémawon.
2. déné iṅkaŋ nåmå candråmå punikå ṛĕmbulan. warṇanipun jĕné amåyå måyå asmu ijĕm. hawanipun asrĕp. kadi toyå mĕnĕp. iṅkaŋ kasĕbut nåmå wulan punikå iṅgiḥ jagani bhawånå, kahananipun kaliyan iŋ ṅantårå wahu kahot tigaŋ ṅatus pandulu, iŋ tĕmbé kawåså amartani sèsiniŋ jagad råyå.
3. déné iṅkaŋ nåmå bagaṣkårå, utawi suryå punikå, kaliyan wulan iṅgilipun kahot tigaŋ ṅatus pandulu, warṇaniŋ srĕṅéṅé wahu abrit maṅaṅaḥ, jagadipun abrå markåtå, iŋ tĕmbé kawåså ambirat sarwå gandå iṅkaŋ botĕn écå, sartå sagĕd aṅgariṅakĕn ṅatĕḷĕs. milå winĕnaṅakĕn dados wawakiliŋ paṅéran kaŋ aguŋ alamipun nåmå alam nĕpsu.
4. déné iṅkaŋ nåmå kartikå punikå såyå iṅgil maliḥ kaliyan suryå kahot tigaŋ ṅatus pandulu, warṇaniŋ lintaŋ punikå ijĕm asmu jĕnar måyå måyå iŋ tĕmbé kawåså adamĕl silir siliriŋ jasad sarwå dumadi iŋ tĕmbé, sartå sagĕd adamĕl gariŋ tanpå panas. iṅgiḥ punikå ṅibaratiŋ ciptå.
mĕṅgaḥ kudratiŋ paṅéran sakawan bab wahu nalikå paṅéran kaŋ aguŋ dèrèŋ amijèkakĕn sèsiniŋ bhawånå, iṅkaŋ sami dados isiniŋ ṅalam suñå ruri iṅgiḥ amuŋ sakawan punikå, anaṅiŋ rèhniŋ sami rumahos dados wawakiliŋ paṅéran sartå sami aṅgaḍahi wĕwĕnaŋ piyambak piyambak. lami lami kudrat sakawan lajĕŋ ṛĕbat dåyå paṅuwasanipun. sami sarosaniŋ paṅawasanin kudrat sakawan wahu ṅantos aṅébahakĕn alamiŋ ghahib. måwå swårå rug gumaluḍug tanpå mĕṇḍå, sakiŋ laminiŋ pårå ṛĕbat dåyå wahu, tĕmaḥ kumariṅĕt. wantuniŋ kariṅĕt tanpå mĕṇḍå lajĕŋ ṅantos tètès wontĕn agraniŋ wukir cakrawålå, lajĕŋ aṅébahakĕn antaraniŋ swasånå wahu, makatĕn lampahiŋ kudrat sakawan.
iŋ nalikå punikå, toyå kriṅĕt iṅkaŋ saṅkiŋ kudrat sakawan såyå wimbuḥ wimbuḥ ṛĕmbĕsiŋ toyå saṅsåyå aguŋ ṅantos sagĕd mili, milå dipunwastani tirtå pawitrå, tĕgĕsipun toyå wiwitan.
déné kawasaniŋ lintaŋ wahu saṛĕŋ sampun aṅgaḍahi tuntunan sakiŋ tirtå pawitrå, lajĕŋ saṅsåyå agĕŋ dayaniŋ aṅin prahårå kawimbuhan ombak umbuliŋ tirtå pawitrå.
déné dåyå paṅawasaniŋ suryå, saṛĕŋ sampun gaḍaḥ lambaran aguṅiŋ tirtå pawitrå, saṅsåyå ardå dåyå pagèndèṅiŋ panas wahu, awit wontĕn iṅkaŋ ṅébahakĕn. sumukiŋ bhawånå saṅsåyå ardå andadrå : milå malaḥ aṅaguṅakĕn wahyaniŋ tirtå pawitrå.
déné dåyå paṅawasaniŋ ṛĕmbulan, ugi saṅsåyå saroså aṅgènipun amartani bhawånå, såyå nambahi asrĕpiŋ ṅalam sadåyå, tètèsiŋ tirtå pawitrå saṅsåyå aguŋ ṅèbĕki jagad råyå.
déné swasånå, saṛĕŋ kataman dåyå paṅawasaniŋ tigaŋ kudrat wahu, waḥ katétésan wijiliŋ tirtå pawitrå, tĕmaḥ amimbuhi dåyå malaḥ laṅkuŋ saroså maliḥ, ṅantos sumuṇḍul iŋ tri bhawånå, tĕgĕsipun kawåså aṅrambaŋ dayaniŋ kudrat tigaŋ jaman wahu, iŋ ṅriku tirtå pawitrå lajĕŋ sagĕd umili sakiŋ antaraniŋ jagad lèr mubĕŋ dumugi jagad kidul.
iŋ ṅriku tirtå pawitrå, lajĕŋ kasĕbut nåmå tirtå martå kamaṇḍanu, tĕgĕsipun bañu kaŋ maḷĕṅkuŋ sakiŋ jagad iriŋ lèr dumugi jagad kidul. iṅgiḥ punikå witipun wontĕn toyå sagårå, naṅiŋ sadåyå dèrèŋ wontĕn. déné dadalaniŋ toyå maḷĕṅkuŋ wahu, iŋ maṅké sami amastani kluwuŋ : milå måwå cahyå abaŋ ijo kuniŋ tåṇḍå takṣiḥ ajĕg lampahiŋ kudrat sakawan dènyå sami ṛĕbat dåyå wahu.
sahupami srĕṅéṅé lampahipun dumugi kidul. iṅkaŋ kahuṅkulan aṅguŋ katétésan sumukiŋ kariṅĕt dènñå ṛĕbat dåyå, dados winastan måså ṛĕṇḍĕṅan.
déné yèn srĕṅéṅé ṅlèrèg maṅalèr, wulan gĕntos maṅidul. kasĕbut måså tĕraṅan. kawimbuhan dayaniŋ lintaŋ lawan swasånå, milå kaṭaḥ aṅin iṅkaŋ ḍatĕŋ.
2. dwi mahkaṇḍĕḥ, tĕgésipun bab kapiŋ kaliḥ. amratélakakĕn dayaniŋ kudrat sakawan wahu, botĕn mĕṇḍå malaḥ dådrå ardå ṛĕbatan dåyå sami saroså salaminipun. milå tinåtå dunuṅiŋ pårå dåyå makatĕn.
mĕṅgaḥ tumusiŋ tirtå martå kamaṇḍanu wahu, alusipun anuṅgil ghahibiŋ swasånå, lajĕŋ kasĕbut nåmå napi jinis. iṅgiḥ punikå sajatiniŋ toyå gĕsaŋ. dados sasaṇḍaniŋ paṅéran kaŋ amåhå suci.
déné kasaraniŋ tirtå martå kamaṇḍanu wahu lajĕŋ såyå ṅĕbaki jagad, milå kasĕbut nåmå toyå sagårå, utawi jalaniḍi.
déné ṛĕmbĕsiŋ toyå iṅkaŋ kasar wahu rèhniŋ såyå wimbuḥ wimbuḥ, tambaḥ tumambahiŋ toyå kasar. måṅkå kaprabåwå panasiŋ suryå lawan prabawaniŋ lintaŋ ṛĕmbulan. dados lajĕŋ pupul, tĕgĕsipun kĕmpĕliŋ toyå kasar wahu dados ĕmbĕg ĕmbĕg, manawi kéṅiŋ panas såyå atos, tambaḥ tumambaḥ maliḥ såyå kandĕl. salamènipun tansaḥ mĕṇḍå. sartå tansaḥ kĕmpĕl kĕtaman asrĕp, lajĕŋ kataman panas saṅsåyå atosipun. makatĕn salamènipun. milå iŋ ṅaṇḍap piyambak sakiŋ atosipun ṅantos sagĕd dados watu. saṅiṅgiliŋ watu sagĕd dados paḍas. saṅiṅgiliŋ paḍas nåmå siti. saṅiṅgiliŋ siti nåmå wĕḍi, saṅiṅgiliŋ wĕḍi nåmå laḍu, saṅiṅgiliŋ laḍu nåmå ḷĕmaḥ. tĕgĕsipun ĕmbĕg iṅkaŋ tansaḥ ḷĕmĕs. sahupami lumèṅiŋ ĕmbak punikå kabantĕṛĕn panas, kĕmpĕlipun dados siti ḷĕmpuŋ. makatĕn iŋ salaminipun.
3. tri mahkaṇḍĕḥ. tĕgĕsipun bab kapiŋ tigå, amratélakakĕn kawontĕnaniŋ gunuŋ gunuŋ. punikå iṅgiḥ botĕn bédå kaliyan lampahiŋ ĕmbak ĕmbak wahu, déné aṅgènipun sagĕd iṅgil punikå katĕmpuḥ dayaniŋ jalaniḍi, kawimbuhan ombak sèsiniŋ sagårå, ḍatĕŋ siti iṅkaŋ takṣiḥ radi ĕmpuk, milå sagĕd maḷĕmbuŋ såyå iṅgil. tur botĕn bédå isèn isèniŋ wĕḍi watu karikil. amuŋ sakiŋ kawasaniŋ paṅéran kaŋ amåhå suci, déné gunuŋ sagĕd maḷĕmbuŋ wahu kasamadan dayaniŋ cahyå swasånå, tĕgĕsipun sajawi ḷĕbĕtiŋ gunuŋ iṅgiḥ kalimputan paṅawasaniŋ napi jinis. milå sahéṅgå gĕsaŋ piyambak. sahéṅgå gésaṅiŋ kayu watu milå kasĕbut kayun bélarahukin. tĕgĕsipun gĕsaŋ tanpå ĕroḥ. iŋ sasampuniŋ amratélakakĕn ajĕgiŋ lampaḥ makatĕn wahu, kacariyos saḷĕbĕtiŋ jitabsårå, sirat sirat sorotiŋ cahyå kawan prakawis wahu, lajĕŋ kawåså dumadi tanĕm tuwuḥ warṇi warṇi, iṅkaŋ makatĕn punikå anaṇḍakakĕn paṅéran luwiḥ kawåså, déné sagĕd andadosakĕn sèsiniŋ bhawånå warṇi warṇi wujudipun. miwaḥ rasaniŋ wowohan sami bédå bédå rahosipun. anaṅiŋ sadåyå punikå gĕsaṅipun takṣiḥ kaḷĕbĕt kayun bélarahukin. gésaŋ botĕn mawi roḥ. déné iṅkaŋ aṅgĕsaṅakĕn kawasaniŋ swasånå, patrap paṅartiniŋ gĕsaŋ iṅgiḥ sarånå wĕwĕnaŋ kawan prakawis.
a. baṅsaniŋ kayu tahun. iṅkaŋ wujud alit sartå agĕŋ. manawi pañjiṅiŋ napi wontĕn sajawiniŋ dĕḷĕg. kados tå iŋ kliså, mawi talutuḥ, sahupami katĕgor takṣiḥ sagĕd gĕsaŋ maliḥ, upaminipun wit jĕruk jambu, sasaminipun. sidaguri, pulut lan sapanuṅgilanipun wit tahun iṅkaŋ agĕŋ alit ugi tinĕgor sagĕd trubus sĕmi ṅaṇḍap.
b. kayu tahun iṅkaŋ tinĕgor botĕn sagĕd trubus. tåṇḍå pañjiṅiŋ swasånå amuŋ dumunuŋ wontĕn saḷĕbĕtiŋ wit. kados tå : glugu, jambé sasaminipun iṅkaŋ makatĕn. sadåyå botĕn sagĕd sĕmi maliḥ.
c. winastan kayu kĕmpoŋ, punikå sagĕd trubus sadåyå, awit iŋ kulit mawi tlutuḥ, iŋ ḷĕbĕt mawi toyå, dados sanadyan rubuḥ ugi sagĕd sĕmi maliḥ, kados tå : lo, raṇḍu, ḍaḍap, gĕmpol, kayu luwiŋ, sapanuṅgilanipun iṅkaŋ makatĕn wahu takṣiḥ kéṅiŋ sĕmi. sasat kinĕmboŋ iŋ toyå martå.
d. wit bañu punikå ugi sagĕd sĕmi yèn tinĕgor, kados tå : wit pisaŋ, bayĕm, jamur sapanuṅgilanipun, iṅgiḥ sami sagĕd trubus. sasaminiŋ tanĕm tuwuḥ iṅkaŋ makatĕn wahu gĕsaṅipun botĕn mawi roḥ. iṅgiḥ punikå nĕdahakĕn pandum pandukiŋ dumadi satuṅgal tuṅgalipun takṣiḥ paṅawasaniŋ paṅéran.
4. catur mahkaṇḍĕḥ, tĕgĕsipun bab kapiŋ sakawan. sasampuniŋ bhawånå pĕpak isi isinipun, paṅéran kaŋ amurbå amiséså lajĕŋ anitahakĕn sipat kayu : tĕgĕsipun sawarṇiniŋ kutu kutu woŋ alaṅatågå, sawarṇi warṇiniŋ titaḥ iṅkaŋ mawi kaṅgénan roḥ, iṅkaŋ dipunaṅgé mĕṇḍĕt sari sariniŋ bhumi kasaptå : agni kasabtå : aṅin kapitu, bañu kapitu, sami kapañjiṅan roḥ, sakiŋ ṅanasiriŋ tirtå martå kamaṇḍanu, kacamburan rahśaniŋ susmåyå, iṅgiḥ punikå wawayaṅaniŋ swasånå, kinumpulakĕn dados satuṅgal. lajĕŋ kapañjiṅan mudaḥ tigaŋ prakawis.
iṅgiḥ ananiŋ rohiŋ cahyå pramånå :
1. gĕsaŋ,
2. roḥ,
3. nĕpsu.
tĕmaḥ gumĕlar iŋ bhawånå kahèbĕkan baṅsaniŋ : gĕgrĕmĕtan, ibĕr ibĕran. bubujĕṅan toyå.
wiyosipun, iŋ maṅké amratélakakĕn dumadiniŋ sipat kaŋ amurbå amiséså, kaŋ kawåså dados kalipahiŋ paṅéran kaŋ amåhå suci punikå, dipunwastani dat. tĕgĕsipun wujud, iṅgiḥ wujud satuṅgal balåkå, kahananipun sakiŋ anasir kawan prakawis.
1. asal sakiŋ sari sariniŋ bhumi, naṅiŋ dédé bhumi iṅkaŋ kahañcikan punikå.
2. asal sakiŋ gĕni, naṅiŋ dédé gĕni iṅkaŋ murub aṅalad alad punikå.
3. asal sakiŋ aṅin, naṅiŋ dédé aṅin iṅkaŋ midit måwå lésus punikå.
4. asal sakiŋ bañu, naṅiŋ dédé bañu iṅkaŋ katon lumémbak punikå, ugi sami asal sakiŋ tirtå martå kamaṇḍanu, kaṇṭi nugrahaniŋ paṅéran kaŋ aguŋ kaŋ amurbå kaŋ kawåså iŋ saniṣkårå, rinakĕpan bhomå kaṣkåyå, tĕgĕsipun pikuwatiŋ gĕsaŋ, iṅgiḥ punikå kapañjiṅan mudaḥ gaṅsal prakawis.
1. sir : tĕgĕsipun rahśå.
2. roḥ : tĕgĕsipun ñåwå.
3. nĕpsu : tĕgĕsipun aṅkårå.
sami pakartinipun :
4. budi.
5. ṅakal.
gaṅsal bab wahu iṅkaŋ wajib kaṅpañjiṅan amuŋ manuṅså, milå nåmå manuṅså awit sami saminiŋ titaḥ dipunaṅgé bédå piyambak. babasanipun ĕlasiŋ dumadi sadåyå, milå kéṅiŋ dipunbasakakĕn kalipaḥ, tĕgĕsipun wawakil.
5. pañcå mahkaṇḍĕḥ, tĕgĕsipun bab kapiŋ gaṅsal. amratélakakĕn dayaniŋ kudrat sakawan wahu, tumrapiŋ kudrat batin iṅkaŋ nuṅgil lampaḥ iṅgiḥ gaṅsal prakawis.
1. jantuŋ punikå kahananiŋ budi, kahupamèkakĕn suryå, awit paṅaṛĕpiŋ nĕpsu wahu budi, dados suryaniŋ jasad punikå budi. milå awisanipun botĕn kéṅiŋ ḍahar ulam tuntut.
2. ati punikå ṅibaratiŋ cåndrå, milå tinĕmbuṅakĕn wulan purṇåmå, awit papaṇṭĕṅanipun iŋ rintĕn dalu botĕn éwaḥ, nadyan prabhawanipun amuŋ asrĕp kémawon. milå botĕn kéṅiŋ ḍahar ulam ati.
3. jinĕm, punikå kahupamèkakĕn ciptå, milå ajĕg prabhanipun kadi sosotyå, dados iṅkaŋ ahli ṅilmi botĕn kéṅiŋ amastani aṅĕn aṅĕn.
4. kiñcaṅiŋ budi punikå kasĕbut ampĕru, iṅgiḥ punikå dunuṅiŋ susaḥ buṅaḥ, milå iṅkaŋ sagĕd sabar narimå iŋ paṅgaliḥ.
5. kĕbuk punikå nuṅgil kaliyan maras, milå kahupamèkakĕn jiñjaṅiŋ jagad.
iṅgiḥ punikå panampiniŋ napas, tanapas, nupus, dipunbasakakĕn abot èṇṭèṅiŋ papaṇṭĕṅan iŋ daḷĕm ciptå, dados utawi botĕn dumunuŋ iŋ maras. tĕgĕsipun sakajatiŋ manuṅså wahu wontĕnipun kasaṇḍaṅan uwas sumĕlaŋ, wĕdi, sakiŋ ṅriku asalipun.
6. sad mahkaṇḍĕḥ, tĕgĕsipun bab kapiŋ nĕnĕm. amaṅsuli dayaniŋ kudrat sakawan wahu.
iŋ nalikå dayaniŋ panas, kaliyan dayaniŋ asrĕp, lajĕŋ kawimbuhan dayaniŋ aṅin, katampèn dayaniŋ swasånå, lajĕŋ sami amrataṇḍani cahyå tigaŋ warṇå.
1. cahyå mañcoroŋ amaḍaṅi jagad.
2. cahyå sumunu amartani sabhuwånå.
3. cahyå sumirat amrataṇḍani sajagad, punikå kasĕbut trimurti, tĕgĕsipun cahyå titigå wahu naṇḍakakĕn dåyå paṅawasanipun ṅantos anuwuhakĕn wahyaniŋ paṅawåså piyambak piyambak, sartå mawi aṅgaḍahi alus miwaḥ kasariŋ cahyå wahu, kados makatĕn pĕpaṅkatanipun.
1. cahyå iṅkaŋ mañcur mañcoroŋ wahu, alusanipun kasĕbut nåmå andaru, kawasanipun sagĕd dados tåṇḍå ḍawahiŋ nugråhå jati, waḍagipun kasĕbut tĕluḥ bråjå, kawasanipun sagĕd amrataṇḍani iŋ sasakit miwaḥ prihatin.
2. cahyå iṅkaŋ sumunu, punikå alusanipun winastan wahyu, kawasanipun sagĕd ambabar kabĕgyaniŋ titaḥ iŋ ṅalam duñå sadåyå, kasaranipun kasĕbut nåmå cacak. iṅgiḥ punikå naṇḍakakĕn kaṭahiŋ sasakit, milå kaṭaḥ iṅkaŋ manoni kadi colok laṅkuŋ.
3. cahyå iṅkaŋ sumunar måyå måyå punikå winastan puluŋ, kawasanipun sagĕd amrataṇḍani kanugrahaniŋ badan. déné kasaranipun ugi måwå cahyå biru suṛĕm, kawasanipun sagĕd mrataṇḍani sasmitaniŋ rubédå.
mĕṅgaḥ wahyaniŋ cahyå tigaŋ warṇå iṅkaŋ alus iṅkaŋ kasar ugi tigaŋ warṇå, pikajĕṅipun iṅgiḥ sumĕdyå adamĕl sahé kémawon. awit nĕdahakĕn sasmitaniŋ jasad baḍé tampi susaḥ buṅaḥ, awon sahé, milå iṅkaŋ makatĕn punikå kĕdaḥ sagĕd anampèni tåṇḍå cipta sasmitaniŋ badan. manawi amuŋ miliḥ sahénipun kémawon susahipun baḍé botĕn wontĕn wĕkasanipun. manawi milihå awonipun kémawon iṅkaŋ sahé wontĕn iŋ pundi tibanipun. milå wĕwĕliṅipun iṅkaŋ ahli rahśaniŋ ṅilmi kasuñatan, dèrèŋ purun aṅĕṅkoki, awit sirikiŋ tiyaŋ punikå manawi aṅgaḍahi sumĕṅaḥ jubriyå osikiŋ ciptanipun. déné titaḥ gĕsaŋ wahu iŋ sasagĕd sagĕd luhuŋ aṅaṅgé budi iṅkaŋ luluḥ. awit manawi botĕn sumantĕn pañaḍaṅipun.
wiyosipun, sadåyå iṅkaŋ kasĕbut wahyaniŋ cahyå tigaŋ prakawis wahu. naṅiŋ wajib aṅijabakĕn iŋ pamaṅgiḥ. ṅijmak kakĕndĕlan.
7. saptå mahkaṇḍĕḥ, tĕgĕsipun wujud pituŋ bab. iṅgiḥ punikå purbaniŋ titaḥ sami amĕṇḍar wandåwå, tĕgĕsipun bawaniŋ kaŋ pinaṛĕṅakĕn. milå iŋ maṅké, dupi paṅarahiŋ pårå sampurṇå kasĕbut nåmå tri lakṣitå, tĕgĕsipun sipat waṅsit, utawi kaŋ asipat élok.
iŋ daḷĕm tigaŋ pasĕbutan punikå kĕdaḥ patitis trapiŋ paṅarti. kados iŋ ṅaṇḍap punikå.
1. iṅkaŋ winastan cahyå mañcur mañcoroŋ wahu, måṅkå alusanipun sagĕd pupul kaliyan purbaniŋ swasånå, yĕkti kĕmpĕliŋ cahyå lajĕŋ wujud kañcånå kudrat. tĕgĕsipun ĕmas wiwitan sakiŋ jagad.
2. iṅkaŋ sumunu cahyanipun, måṅkå kalimputan dayaniŋ swasånå, tĕmaḥ kĕmpĕl. iṅgiḥ punikå iṅkaŋ kasĕbut mas uré, tĕgĕsipun kañcånå mulyå, kaṭaḥ kakṣiyatipun.
3. iṅkaŋ sumunar cahyanipun wahu. manawi kaprabåwå dayaniŋ swasånå, sagĕd dados kañcånå adi, amargi dayaniŋ swasånå wahu sakalaṅkuŋ kawåså piyambak. iṅkaŋ ṅawonakĕn amuŋ kañcånå. karaŋ kijaŋ punikå ananiŋ wit.
8. aṣṭå mahkaṇḍĕḥ, tĕgĕsipun bab piŋ wolu, utawi kasuñatan sakiŋ sĕsĕṛĕpanipun pårå winasis woluŋ jaman. cocog paṅartiniŋ kudrat sakawan aṅgènipun mahanani kahananiŋ bhawånå.
iŋ jaman nagari hiṇḍustam, iŋ sansĕkrĕtå, iŋ ṅarab, érupaḥ, rum, jawi, iṅgris, rusiyaḥ. sadåyå wahu caplak pamaṅgihipun, sartå kasuñatan pårå winasis sami anètèsakĕn paṅawasaniŋ kudrat sakawan wahu, sagĕdipun tumbuk iŋ lahir batosipun. papaṅkataniŋ paṅarti kados iŋ ṅaṇḍap punikå.
1. bagaṣkårå, tĕgĕsipun srĕṅéṅé, iŋ nalikå kaprabhåwå dayaniŋ wulan, hawaniŋ panas siṛĕp, lajĕŋ ṅanakakĕn pĕpĕtĕŋ, iŋ daḷĕm kaliḥ wĕlas jam. 2. candråmå, tĕgĕsipun ṛĕmbulan. iŋ nalikå kaprabhåwå iŋ dåyå panasiŋ suryå, lajĕŋ ṅanakakĕn paḍaŋ, iṅgiḥ iŋ daḷĕm kaliḥ wĕlas jam. iŋ ṅriku witipun wontĕn antaraniŋ paḍaŋ pĕtĕŋ. milå mupakat amastani rinå kaliyan wĕṅi, déné gĕntos aṅlimputi kémawon. dados srĕṅéṅé kasĕbut nåmå saŋ hyaŋ arunå, ṛĕmbulan sisiliḥ aran saŋ hyaŋ awĕṅi, salamènipun tansaḥ ṛĕbat dåyå paṅawåså sami sarosanipun.
3. kartikå, tĕgĕsipun lintaŋ. paṅawasanipun iṅgiḥ nuṅgil lampahiŋ suryå cåndrå prabawanipun sagĕd aṅanakakĕn aṅin. salamènipun amuŋ ṅabĕr abĕr panasiŋ suryå miwaḥ asrĕpiŋ wulan.
4. susmåyå, tĕgĕsipun swasånå, iŋ nalikå ṛĕbat dåyå paṅawåså, salamènipun sami kémawon sarosanipun. anaṅiŋ swasånå wahu tansaḥ dados tataṇḍoniŋ titigå punikå, awit swasånå kawåså añamadi sapramuditå, minåṅkå kĕkaṇḍaṅaniŋ saguŋ kudrat miwaḥ rinilan aṅgĕsaṅi sèsiniŋ jagad råyå, milå kaḷĕbĕt ghahibiŋ napi, milå sasaminiŋ kudrat dayanipun laṅkuŋ élok piyambak. kawåså adamĕl ajur ajèr, kĕmpĕl amèr sakiŋ purbå wisésaniŋ swasånå wahu.
kados tå : suryå punikå dayanipun sakalaṅkuŋ panas. sorotiŋ suryå cumiṭak iŋ swasånå, iṅgiḥ lajĕŋ sagĕd pupul.
ṛĕmbulan punikå, dåyå paṅawasanipun sakalaṅkuŋ asrĕp. prabaniŋ wulan wahu cumiṭak iŋ swasånå iṅgiḥ lajĕŋ pupul. botĕn katawis sumusupipun.
lintaŋ punikå kawasanipun sagĕd adamĕl atis. sorotipun cumiṭak iŋ swasånå ugi lajĕŋ botĕn katawis sumusupipun.
mĕṅgaḥ cumiṭakiŋ sorot titigå sumusup iŋ swasånå wahu, manawi iŋ wañci dalu, sami pupul. manawi iŋ wañci siyaŋ amèr. sami sumusupiŋ saptå bhumi, tĕgĕsipun iŋ siti sap pitu, awit sakiŋ dåyå paṅgèndèṅiŋ swasånå wahu. tĕmaḥ sagĕd mahanani gĕsaṅiŋ bhumi pituŋ sap. milå paḍas watu wĕḍi karikil sapanuṅgilanipun sami sagĕd amĕdalakĕn talutuḥ ṛĕmbĕs anahiyèŋ. déné saḷĕbĕtipun siti sap pitu punikå milå sagĕd aṅgaḍahi dåyå kakuwatan, saroså añaṅgi bhawånå punikå iṅgiḥ sakiŋ purbå wisésaniŋ swasånå, kahananiŋ pårå sorotiŋ cahyå titigå wahu makatĕn.
1. pupuliŋ cahyå iṅkaŋ sakiŋ suryå, añamadi paḍas curi curi dados kaliḥ pasĕbutan. alusipun lajĕŋ dados kañcånå amrĕṅaṅaḥ. waḍagipun aṅiyèŋ, tĕmaḥ pupul dados saṅut kudrat. tĕgĕsipun wĕsi iṅkaŋ botĕn kadamĕl iŋ manuså. kados tå wĕsi maṅaṅkaŋ, wĕsi pulasani sapanuṅgilanipun iṅkaŋ asmu abrit.
2. pupuliŋ cahyå iṅkaŋ sakiŋ wulan, alusipun iṅgiḥ dados ĕmas uré, sumusupipun ḍatĕŋ wĕḍi karikil ḷĕmpuŋ ḷĕmaḥ sasaminipun wahu, déné kasaripun lajĕŋ kawåså dados wĕsi walulin. wĕsi karaŋ kijaŋ sasaminipun iṅkaŋ botĕn kadamĕl iŋ tiyaŋ. sadåyå wahu kasĕbut wĕsi kudrat.
3. pupuliŋ cahyå kartikå punikå, sumusupiŋ sĕsélå, warṇi warṇi.
1. ḍatĕŋ watu itĕm. alusipun dados sélå intĕn. waḍagipun naḷĕtuḥ dados wĕsi brani.
2. ḍatĕŋ watu kĕlaŋ. alusipun dados kañcånå mulyå, kasaripun dados wĕsi murṇi.
3. ḍatĕŋ watu goṅgoŋ. alusipun sagĕd dados sosotyå warṇi warṇi, kados tå : jumĕrut miraḥ, akik, hèr bhumi, hèr ṭaṭit sapanuṅgilanipun. kasaranipun ugi naḷĕtuḥ nåmå tiñjå iyèŋ. iṅgiḥ sagĕd dados wĕsi pĕlikan sasaminipun. mĕṅgaḥ iṅkaŋ sami kapratélakakĕn iŋ ṅiṅgil punikå, kasĕbut baṅsaniŋ kudrat sadåyå, awit botĕn sarånå kadamĕl iŋ manuṅså, milå sami kadunuṅan élok, sartå kaṅgénan purbå wiséså paṅawåså piyambak piyambak. taṇḍanipun mahédahi, ḍatĕŋ iṅkaŋ kagénan. déné wujudiŋ pahédaḥ punikå awon utawi sahé, aṅaṅsari ḍatĕŋ bagyå akaliyan cilåkå.
9. nåwå mahkaṇḍĕḥ, tĕgĕsipun bab kapiŋ såṅå, amratélakakĕn sirat sorotiŋ cahyå iṅkaŋ sami cumiṭak ḍatĕŋ saguŋ dumadi iŋ saptå bhumi, sadåyå wahu tinĕmbuṅakĕn lahir batin.
1. iṅkaŋ nåmå lahir punikå iṅgiḥ iṅkaŋ sampun sami kapratélakakĕn iŋ ṅajĕŋ sadåyå.
2. iṅkaŋ nåmå gĕlaraniŋ batin makatĕn.
kados tå : manuṅså, punikå kahupamèkakĕn jagad aguŋ : jagad cilik iṅkaŋ gumĕlar punikå, déné iṅkaŋ nåmå kudratiŋ badan punikå wujudiŋ dat, sipat asmå apṅal. iṅkaŋ minåṅkå kaṇṭaniŋ kudrat punikå ṅanasir sakawan prakawis. bhumi, gĕni, aṅin, bañu. iṅkaŋ nåmå sirat sorotiŋ kaŋ ṅaṛĕbut dåyå, iṅgiḥ kawan prakawis : 1. nur, 2. sir; 3. roḥ, 4. nĕpsu.
déné iṅkaŋ sumusupiŋ susmåyå iṅgiḥ sakawan bab.
1. ciptå : punikå ṅibaratiŋ lintaŋ.
2. råså : punikå ṅibaratiŋ suryå.
3. aṅĕn aṅĕn, punikå ṅibarati ṛĕmbulan.
4. budi punikå ṅibaratiŋ swasånå. iṅkaŋ añakawan prakawis wahu kahupamèkakĕn adĕgiŋ gĕsaŋ, déné iṅkaŋ dipunlampahakĕn iṅgiḥ amuŋ dayaniŋ cahyå tigaŋ prakawis. milå dipunwastani trimurti, tĕgĕsipun tigaŋ dåyå kĕdaḥ sami timbaṅipun. upami cumiṭakiŋ swasånå, yĕkti dados wijiniŋ karaton. utawi wahananiŋ wiji sahé punikå cumiṭakipun iṅgiḥ sagĕd mahanani wiji prĕmati, déné manawi kiraŋ laṅkuŋ botĕn timbaŋ, yĕkti cumiṭakiŋ wiji iŋ sanadyan dados, kaṭaḥ malèsètipun.
ugi botĕn bédå kaliyan pañjiŋ surupiŋ pati, babasan luput pisan kĕnå pisan. sanadyan dadiniŋ wiji iṅgiḥ sami kémawon. awit kumpuliŋ rahśå punikå manawi sampun rumåså sirṇå paṅrasanipun, milå iŋ daḷĕm siptå sasmitaniŋ jitabsårå, miwaḥ sĕrat darmåsunyå, mawi dipunṅibarati gĕlar kukudaniŋ kudrat sakawan. supados wuniṅå laladaniŋ dadi lawan dudu, tĕgĕsipun cumiṭakiŋ saṅkan paran sagĕd kaḷĕṛĕsan miwaḥ kalintu tañcĕbipun. sayĕkti winastan sasar, utawi swargå.
wiyosipun. mĕṅgaḥ pratélan iṅkaŋ makatĕn wahu, pahédahipun pårå winasis amuŋ kaṅgé panitikan iŋ daḷĕm lohkil mahpulipun. awit sampun kalimraḥ pamaṅgihipun pårå ahli ṅilmi, kaliyan iṅkaŋ dèrèŋ maṅarti tañcĕpipun. milå tinåtå déniŋ pårå ahli budi, supados maṅarti sartå kadunuṅan panarimaḥ, iŋ ṅaṇḍap punikå pĕpaṅkatanipun iŋ pamaṅgiḥ.
1. iṅkaŋ dipunwastani trimurti dados wijiniŋ ṅaluhur punikå makatĕn titimbaṅaniŋ ciptå tigaŋ bab, upami dayaniŋ panas cĕkapan, dayaniŋ asrĕp sagĕd timbaŋ, kubuk lawan dayaniŋ aṅin. lajĕŋ katampèn iŋ swasånå, kasamadan iŋ napi jinis lawan napi latip. yĕkti tibaniŋ wiji prĕmati, botĕn kalabĕtan ciptå awon. dados nåmå ĕlasiŋ wiji sañåtå.
2. sahupami trimurti sudå wĕwaḥ, kados tå : dayaniŋ panas kaduk, dayaniŋ asrĕp kiraŋ, dayaniŋ aṅin cĕkapan. cumiṭakiŋ wiji iŋ tĕmbé mahanani agĕŋ kanĕpsonipun, kĕṛĕp kasupèn, tur sĕpi paṅapuranipun.
3. sahupami cumiṭakiŋ wiji, dayaniŋ tanpå panas, dayaniŋ asrĕp sudå, iŋ tĕmbé mahanani wawatĕkaniŋ laré boḍo kĕṇḍo sugiḥ omoŋ, margi kaduk aṅin håwå.
mĕṅgaḥ wantahiŋ tĕmbuŋ trimurti punikå makatĕn.
1. suryå dayanipun panas. wahananipun dados nĕpsu utawi lantip iŋ bubudènipun.
2. wulan, dayanipun asrĕp. wahananipun dados aguŋ parimarmanipun. sabar darånå.
3. lintaŋ, dayanipun atisiŋ aṅin. wahananipun dados sugiḥ omoŋ.
iṅkaŋ makatĕn wahu milå kĕdaḥ timbaŋ bobotiŋ dåyå, dados sagĕd sampékaniŋ budi tur cĕkap iŋ kaluhuranipun. awit botĕn kuciwå jajantoniŋ wiji.
déné manawi botĕn jaṅkĕp pakartiniŋ trimurti wahu, yĕkti baḍé mahanani kiraṅiŋ paṅarti kados iṅkaŋ kasĕbut iŋ ṅiṅgil. wontĕnipun wawatĕkan awon sahé punikå ugi sampun cumiṭak iŋ sadèrèṅipun.
milå sasĕṛĕpan sumantĕn wahu, manawi dipunmanaḥ prĕluniŋ sasĕṛĕpan iṅgiḥ pañcèn prĕlu. manawi kagaliḥ kiraŋ prĕlu iṅgiḥ kéṅiŋ. margi aṅrakit ginĕm sapélé. naṅiŋ prĕlu jalaran iŋ ṅagĕsaŋ sadåyå punikå taṇḍanipun sakiŋ paṅan miwaḥ sĕnĕŋ. tĕgĕsiŋ sĕnĕŋ punikå kacocogan pikir, déné minåṅkå tåṇḍå yĕkti sakiŋ panitikan iŋ kunå kunå.
kados tå : duk jamanipun saŋ hyaŋ guru, sawĕg satĕṅahiŋ dukå maṅgaliḥ murkaniŋ paraṅmukå, dèrèŋ rampuŋ kasĕlak jĕṅkar séwakanipun lajĕŋ kasĕṅsĕm aniṅali garwå, dupi kalampahan cumbånå, kadadak cumiṭakiŋ wiji tan saråntå. dumadakan babariŋ bĕbayi umijil baṭårå kålå, iṅkaŋ makatĕn wahu dèn èṅĕt. milå lampahiŋ napi punikå salugu kémawon.
milå iŋ sasagĕd sagĕdipun sabaraŋ karṣå sahé, iṅkaŋ sarèḥ, awit saråntå punikå sagĕd anåtå, tĕgĕsipun anåtå matrapakĕn dyatmikaniŋ karṣå. supados añamadi dayaniŋ budi widådå, pikajĕṅiŋ widådå wahu tulus rahayu salamènipun. babasanipun makatĕn.
iŋ daḷĕm kitab jitabsårå, wontĕn uṅĕl uṅĕlan. siŋ såpå turuné bakal biså luhur, iyå siŋ biså luhur kaṛĕpé. mĕṅgaḥ kaṛĕp iṅkaŋ luhur punikå iṅkaŋ sagĕd aṅaramakĕn pandulu dudu, tĕgĕsiŋ pandulu dudu wahu, kados tå dahwèn, opèn. murkå caṇḍålå mélikan. nuruti sĕdyå iṅkaŋ tan tumåñjå, sadåyå wahu kéṅiŋ kaaṅgé pralampitå tataniŋ ṅagĕsaŋ. sahupami baḍé mijèkakĕn iṅgiḥ dipunèṅĕtånå, sampun ṅantos kalabĕtan paṅgaliḥ iṅkaŋ makatĕn wahu, kĕdaḥ aṅĕniṅakĕn ciptå paṅarṣå iṅkaŋ botĕn prayogi.
wantahiŋ tĕmbuŋ ṅĕnirakĕn ciptå punikå sagĕdå ambirat paṅgagas iṅkaŋ botĕn sahé, dadosiŋ wiji kiraŋ prayogi utawi wawatĕkan awon punikå sakiŋ katumusan båpå biyuŋ. kados tå : dèrèŋ wañciniŋ asmårå kasĕṅkakakĕn saṅgåmå, yĕkti mahanani cumiṭakiŋ tuwuḥ mimbuhi pakéwuḥ. milå iṅkaŋ sampun waṣkiṭå ḍatĕŋ kaṇṭaniŋ paṅèṣṭi sasat wikan wahyaniŋ ṅapaṣṭi, tĕgĕsipun makatĕn : priyå punikå botĕn kéṅiŋ sadåyå dåyå, sanadyan aṅgaḍahi kumĕñut ḍatĕŋ èstri kĕdaḥ kasiḍĕm rumiyin. awit jaḷĕr punikå kaṅgénan rohiŋ èstri, milå kĕdaḥ ṅĕntosi kaṅĕniŋ èstri ḍatĕŋ priyå, manawi sampun kawistårå ṛĕñĕpiŋ ciptå kĕkaliḥ dados satuṅgal, lajĕŋ sagĕdå mĕḷĕŋ dados satuṅgal balåkå, tĕgĕsipun sampun ṅantos aṅgagas punåpå punåpå, malaḥ aṅumpuḷĕnå karṣå sampun ṅantos kacamburan ciptå liyå liyå, utaminipun mawi susuci sartå nalåṅså saḷĕbĕtiŋ batos. aṅrakitå wijiliŋ wacånå iṅkaŋ manis arum manuhårå, sampun ṅantos kawadåkå iŋ wawadiniŋ trimurti, tĕgĕsipun wawadi tigaŋ prakawis.
1. aṅimbak imbakakĕn tĕmbuŋ,
2. aṅapĕs apĕsakĕn sarirå,
3. aṅunusakĕn wicårå måwå ṅĕṛĕs.
tigaŋ prakawis sagĕdå añiṅgahi, awit ujariŋ jitabsårå, manawi ṅantos amĕḍar wawadiniŋ ciptå jalu ḍatĕŋ èstri. èstri ḍatĕŋ kakuŋ punikå tinĕmbuṅakĕn pituŋ mĕdahat paḷĕtikiŋ trimurti, nadyan sagĕdå cumiṭak malaḥ anuwuhakĕn wawatĕkan awon.
mĕṅgaḥ pĕsatiŋ trimurti wahu lajĕŋ mahanani ḍatĕŋ kayu watu, iŋ tĕmbé apĕsiŋ wiji iṅkaŋ ñaṛĕṅi dadi wahu asriŋ karubuhan kayu watu, makatĕn sasaminiŋ manuṅså yèn kataman babayaniŋ badan iṅgiḥ pañcèn sampun takdiripun.
10. dåså mahkaṇḍĕḥ, tĕgĕsipun bab kapiŋ sadåså.
iŋ maṅké amratélakakĕn sumĕbariŋ trimurti, amaṅsuli iŋ nalikå cahyå titigå kumpul dados satuṅgal. måṅkå sanadyan sampun sami cumiṭak iŋ kayu paḍas watu siti sasaminipun, éwadéné takṣiḥ aṅgaḍahi paṅawåså maliḥ, jalaran sakiŋ dåyå paṅgèndèṅiŋ swasånå. kados tå : iṅkaŋ sampun sami sumusup ḍatĕŋ sawarṇiniŋ sipat. punikå iŋ sabĕn måså ṛĕṇḍĕŋ, talutuhiŋ tiñjå iyèŋ iṅkaŋ sami lumèŋ mili ḍatĕŋ ĕmbak iṅkaŋ lami lami, måṅkå ĕmbak wahu kahupamèkakĕn sampun dados tataṇḍoniŋ iyèŋ. iŋ ṅriku lajĕŋ aṅgaḍahi håwå kumukus, aṅanakakĕn sasakitiŋ pårå dumadi, aṅgĕsĕṅakĕn sipat gĕsaŋ. sartå måwå swårå kadi ayam wånå kaluruk. manawi ḍatĕŋ sipat ñåwå adamĕl tiwas, milå kasĕbut éñcok. manawi amuŋ ṅumĕṇḍĕŋ kados lamuk kémawon sahé.
naṅiŋ aṅgaḍahi paṅawåså aṅgĕsaṅi sawarṇiniŋ ĕmbak. manawi kataman iṅkaŋ ṅumĕṇḍĕŋ wahu lajĕŋ sagĕd nuwuhakĕn sipat ñåwå, kados tå : ĕṇḍĕg ĕṇḍĕg iṅkaŋ maṇḍĕg. lajĕŋ sagĕt wontĕn wĕrjitipun. nadyan båṅså baṭaŋ, lajĕŋ sagĕd anuwuhakĕn ĕsèt sapanuṅgilanipun titaḥ iṅkaŋ asal sakiŋ bosokan. milå kumĕṇḍĕŋ iṅkaŋ makatĕn wahu manawi nusup iŋ manuṅså, utawi cumiṭak ḍatĕŋ tatĕḍan, asriŋ añjalari sasakit prĕlu, båṅså éropaḥ amuŋ kagrĕbå akaṭaḥ pañjakit koléraḥ, manawi båṅså arab amastani basil. båṅså hiṇḍustan amastani pagĕblug. mokallapaḥ : tĕgĕsipun sasakit iṅkaŋ ghahib. margi sakiŋ élok sartå alus, manawi båṅså jawi kawastanan maṅsuk aṅin. mĕṅgaḥ aṅin sagĕd maḷĕbĕt ḍatĕŋ tiyaŋ sahibå kĕbakipun. milå paṅartiniṅ
båṅså jawi punikå tåṇḍå amuŋ èlu èlu, sakiŋ kiraŋ pamaṅgiḥ dados lajĕŋ botĕn mawi wawaton. milå sahupami katèmpèlakĕn ḍatĕŋ ṅilminipun såyå botĕn sagĕd tumèmpèl ḍatĕŋ patitisiŋ paṅarti iṅkaŋ yĕkti, måṅkå ṅèlmu bhumi punikå kitab iñjil, paṅartinipun båṅså érupaḥ, iṅkaŋ añariyosakĕn nalikå kaṅjĕŋ nabi ṅiså, iṅkaŋ kagĕlarakĕn iṅgiḥ botĕn liyå båṅså ṅilmi makripat. naṅiŋ lajĕŋ dipunparṣudi ñatanipun miwaḥ gumĕlariŋ ṅakaṭaḥ kalayan mupakat. waṅsul båṅså jawi ṅilminipun amuŋ kaṅgé pipiṅidan. milå araŋ iṅkaŋ sagĕd patitis ñatanipun. araŋ iṅkaŋ ambontos ḍatĕŋ iktikat. iṅkaŋ mĕṣṭi amuŋ kadamĕl umbag wĕkasan padudon. iṅkaŋ makatĕn punikå milå kagĕlarakĕn wiji wijinipun iṅkaŋ supados aṅgaḍahi rumahos. surahosiŋ ṅilmi iṅkaŋ ahos.
awit iŋ salugunipun paṅawikan lahir utawi batin. wawatonipun sakiŋ båṅså jawi, kaliyan båṅså arab. iŋ sarèhniŋ båṅså jawi wahu kaṭaḥ lénanipun dados botĕn aṅlĕgéwå wijiniŋ paṅawikan dipunpĕṇḍĕt sakiŋ sakĕḍik.
amaṅsuli gumĕlariŋ jagad, iṅkaŋ kasĕbut iŋ ṅiṅgil wahu, sumukiŋ ĕmbak iṅkaŋ aṅsal tataṇḍoniŋ håwå punikå, lami lami katalip déniŋ uruḥ uruhiŋ dumadi, lajĕŋ kawåså mahanani kukus ṅumĕṇḍĕŋ kados iṅkaŋ sampun kapratélakakĕn ṅajĕŋ. déné ĕmbak iṅkaŋ sampun katalip iŋ siti atos. iŋ ṅaṇḍap såyå ardå dayaniŋ håwå, anarucuk sahéṅgå jamuriŋ karaŋ abaŋ. manawi kasumukan iŋ panas måså tĕraŋ asriŋ sagĕd murub. iṅgiḥ punikå baḷĕṭokiŋ waliraŋ. manawi sawatawis kiraŋ kuwawi iṅgiḥ lajĕŋ kĕmpĕl. iŋ måså ṛĕṇḍĕŋ lajĕŋ sagĕd jĕbos sakiŋ bhumi, winastan baḷĕḍèg.
manawi amuŋ lumèŋ kémawon lajĕŋ añjamur saḷĕbĕtiŋ bhumi ĕmbak, kadadosan sakiŋ håwå kémawon. milå winastan sandåwå, iṅgiḥ punikå iṅkaŋ kaṅgé tatåmbå.
mĕṅgaḥ sakaliriŋ tiñjå iyèŋ iṅkaŋ umili dados wĕsi wahu, rèhniŋ asal sakiŋ cahyå sampurṇanipun iṅgiḥ sami maḷĕtik gumĕbyariŋ cahyå, milå wontĕn iṅkaŋ amastani, kilat, utawi ṭaṭit. calèrètiŋ ḷĕliḍaḥ, sadåyå iṅkaŋ dados håwå ṅumĕṇḍĕŋ awarṇå warṇå kadadosanipun. sanadyan sipatiŋ nagatåpå, sasaminipun iṅkaŋ wontĕn saḷĕbĕtiŋ siti, tuwin råjå doñå iṅkaŋ pinĕṇḍĕm iŋ manuṅså, ṅantos lami, måṅkå kalimputan iŋ håwå ṅumĕṇḍĕŋ wahu, iṅgiḥ lajĕŋ sagĕd sampurṇå, måwå swårå kadi baḷĕḍèg måså kasåṅå, sakalaṅkuŋ kaṭaḥ gumĕlariŋ dåyå iṅkaŋ sakiŋ paṅawasaniŋ kudrat sakawan wahu, éwadéné sadåyå iṅkaŋ kagĕlarakĕn makatĕn wahu, amuŋ kaaṅgé pitĕdahan ñataniŋ kudrat aṅgènipun sagĕd dados wiradat. tĕgĕsipun, mĕṅgahiŋ ṅagĕsaŋ punikå sumĕṛĕpå asaliŋ sawiji wiji, supados aṅandĕl paṅawasaniŋ paṅéran kaŋ amurbå amiséså iŋ ṅalam sadåyå punikå asal sakiŋ kudrat paṅawåså kitå pribadi, manawi sampun ṅandĕl paṅawasanipun sagĕdå mardi dadiniŋ pambudi, iṅgiḥ punikå iṅkaŋ winastan wiradat. kaliḥ pasĕbutan wahu iṅkaŋ sagĕd rumahos yèn sami kawasanipun. sahupami muhuŋ aṅaṅgé kudrat bĕnĕr kémawon iŋ bhawånå baḍé sĕpi tanpå swårå, yèn amuŋ kèndĕl margĕgĕg kadi sélå kémawon. baḍé tanpå budi dåyå sĕpi iŋ ṅagunå, sanadyan kudrat punikå gumaṭok botĕn éwaḥ giṅsir, iṅgiḥ takṣiḥ kéṅiŋ kahébahakĕn sakiŋ wiradat. déné manawi sampun sagĕd andadosakĕn satuṅgal. tĕgĕsipun sumĕṛĕp lahir batiniŋ ṅilmi, yĕkti botĕn samar samar paworiŋ kawulå gusti, icaliŋ uwas sumĕlaŋ punikå amuŋ sakiŋ ṅandĕl kumandĕl iŋ paṅéran.
iŋ kinå wontĕn satuṅgaliŋ titaḥ trahiŋ kaṅjĕŋ nabi ṅiså, saṛĕŋ sampun wuniṅå gĕlariŋ lahir batinipun iṅgiḥ lajĕŋ nĕtĕpi paṅèṣṭiniŋ paṅgaliḥ mĕḷĕŋ.
1. iṅkaŋ rumiyin, ṅandĕl kumandĕl iŋ paṅéran. iṅgiḥ ṅandĕl kumandĕl iŋ jasad. naṅiŋ ḍasar kinaṇṭénan awas éliŋ sartå santoså, sayĕkti kalampahan.
2. aṅandĕl iŋ paṅéran punikå yĕkti botĕn dora ḍawuhiŋ paṅéran kaŋ aguŋ. manawi ñåtå tékadipun maṅunaḥ aṇḍatĕṅi, tĕgĕsipun sadåyå sĕdyanipun margi gampil, sahèstunipun botĕn papariŋ piyambak. iṅkaŋ dados warananiŋ siḥ parimarmå iṅgiḥ sakiŋ kitå piyambak ḷĕlantaran sasaminiŋ ṅagĕsaŋ. milå iṅkaŋ makatĕn wahu botĕn kéṅiŋ kinirå kirå, daraḥ ṅiså iṅkaŋ dados paṅandĕlipun wahu lajĕŋ takṣiḥ mawi aliŋ aliŋ sadåså prakawis.
1. botĕn purun mĕmĕjahi sipatiŋ ñåwå.
2. botĕn purun nĕḍå sipatiŋ dagiŋ.
3. botĕn purun aṅumbar nĕpsu håwå.
4. ajriḥ ḍatĕŋ sasami sami purun aṅasor jiwå.
5. sirik aṅĕṇḍak kagunaniŋ tiyaŋ.
6. sirik aṅakĕn sugiḥ kasagĕdan.
7. gĕmi, nastiti, ṅati ati trusiŋ budi prĕmati.
8. botĕn purun sikårå ṅaniyåyå.
9. ḷĕgå ḷĕgåwå tĕmĕn, rilå, utami mawi watårå.
10. sapatrap tatakramanipun kaaṅgé cĕkapan. iṅgiḥ punikå mĕpĕti murkaniŋ nĕpsu supiyaḥ.
tiyosopi, luamaḥ, amaraḥ, supiyaḥ, mutmahinaḥ.
mĕṅgahiŋ ṅagĕsaŋ sagĕd amĕpĕt nĕpsu kawan prakawis wahu, sasat sampun sagĕd anuṅgil mamoriŋ kawulå gusti. milå iŋ tĕmbuŋ érupaḥ, kasĕbut ṅilmi tiyosopi, manawi båṅså hiṇḍustan amastani aṅkĕr, tĕgĕsipun kawåså amiṅit håwå, manawi pårå winasis iŋ båṅså sansĕkrĕtå kasĕbut maham. tĕgĕsipun trimå, tĕmbuŋ ṅaram amastani nubuwaḥ, tĕgĕsipun winahyu ghahib. tĕmbuŋ jawi amastani patirågå. iŋ daḷĕm ghahibul guyup.
sadåyå iṅkaŋ kapratélakakĕn iŋ ṅiṅgil wahu, muhuŋ dados pralampitaniŋ ṅilmi kasampurṇan jati, liripun dados pralampitå wahu paṅèṅĕt èṅĕtiŋ budi sanubari, milå babasan sajatiniŋ ṅilmu punikå kañataniŋ kawruḥ, déné kawruḥ wahu tĕgĕsipun wĕruhå tĕtaḷĕriŋ paṅawikan iṅkaŋ sampurṇå,
sampurṇaniŋ kawruḥ punikå manawi sagĕd aṅaṅgé kados darahipun kaṅjĕŋ nabi ṅiså wahu, iṅgiḥ kinahot sasaminiŋ gĕsaŋ, sartå anĕbihakĕn påpå saṅsårå, aṅéṅgalakĕn bagyå, anaṅiŋ samantĕn punikå walahualam sagĕdå ñaplaki, katĕmbuṅakĕn ṅirib irib kémawon sampun sahé, éwadéné paṅawikan makatĕn wahu, manawi botĕn tañcĕp ciptanipun, tĕgĕsiŋ botĕn tañcĕp punikå kiraŋ sañåtå tékadipun iṅgiḥ malaḥ añjalari doså iŋ paṅéran. milå prayogi ṅirib irib kémawon. éwadéné awoniŋ ṅilmi tiyosopi punikå kĕdaḥ añiṅkiri ḍatĕŋ kahutamaniŋ ṅagĕsaŋ. sagĕdå ḷĕgå ḷĕgåwå sampun aṅgaḍahi liṅsĕman. sampun ṅantos aṅgaḍahi sak sĕrik iŋ paṅgaliḥ, kĕdaḥ iṅkaŋ maṇṭĕŋ paṅèṣṭinipun.
iŋ ṅaṇḍap punikå amratélakakĕn bab 1 maliḥ.
1. ékå mahkaṇḍĕḥ, tĕgĕsipun bab sapisan. iŋ daḷĕm kadis paṅandikaniŋ rasulullaḥ, aṅgĕlarakĕn ṅilmi makripat kasampurṇaniŋ gĕsaŋ. tĕgĕsiŋ ṅilmi punikå kawruḥ, liripun aṅawuniṅanånå ḍatĕŋ gĕsaṅipun. makripat punikå waṣkiṭå, pikajĕṅipun iṅkaŋ awas ḍatĕŋ sampurṇaniŋ gĕsaŋ. supados sagĕd gĕsaŋ iṅkaŋ awal akir, wontĕn iŋ duñå kitå gĕsaŋ. dumuginiŋ kahanan ṅalam akir kitå iṅgiḥ gĕsaŋ. dados lahir batinipun lagĕŋ, duñå akir botĕn éwaḥ giṅsir.
iŋ kinå wontĕn wĕwĕjaṅan panĕtĕg panåtå agåmå islam. kaṭahipun nĕm prakawis, iṅgiḥ punikå pårå nabi iṅkaŋ rinilan amĕṅku agåmå islam. nĕnĕm wahu sadèrèṅipun wontĕn wĕwĕjaṅaniŋ ṅilmi makripat, iṅkaŋ kinèn ambaboni witiŋ wĕwĕjaṅan : 1. kaṅjĕŋ nabi adam, 2. kaṅjĕŋ nabi nuḥ, kaṅjĕŋ nabi muså, kaṅjĕŋ nabi ibrahim, kaṅjĕŋ nabi ṅiså, kaṅjĕŋ nabi muhamad rasulullaḥ. nabi nĕnĕm punikå kalipahiŋ alaḥ, rinilan amĕṅku agami islam, sahadatipun dados wijiniŋ wĕwĕjaṅan ṅilmi makripat. milå kawåså andarbèni umat piyambak piyambak. iŋ daḷĕm sajamanipun nabi satuṅgal tuṅgal rinilan aṅislamakĕn. manawi wontĕn pårå umat iṅkaŋ botĕn manut sahadatipun lajĕŋ dipunkapirakĕn. iŋ sanadyan sami mĕṅku agami islam, naṅiŋ iṅkaŋ sampun kaliṇḍiḥ alam añar, iṅkaŋ lami ugi lajĕŋ dipunkapirakĕn. milå kaaṅgé wawaton aṅgĕr aṅgĕraniŋ pårå nabi nĕnĕm punikå.
mĕṅgaḥ sahadatipun iṅkaŋ dipunaṅgé ṅislamakĕn såhå ṅilmi wĕwĕjaṅanipun kapratélakakĕn satuṅgal tuṅgal kados iŋ ṅaṇḍap punikå wisikanipun agami islam wahu.
