201. woŋ picak
ana woŋ picak aran si tambuṅakṣi, olèḥ warisan rupa ḍuwit iŋ sawatara, anduwèni sumĕlaŋ, yèn rinawatana sajroniŋ omahé, bokmanawa diĕpèk iŋ maliŋ, mulané wayaḥ bĕṅi mĕñaŋ iŋ kĕboné, ḍuwité dipĕṇḍĕm ana iŋ kono. taṅgané aran si ḍuṣṭa panuju muliḥ saka iŋ désa, wĕruḥ sapratiṅkahé si tambuṅakṣi, antara satĕṅaḥ jam sawusé ḍuwit dipĕṇḍĕm, si ḍuṣṭa bañjur mĕñaŋ kĕbon, aṇḍuḍuk pĕṇḍĕman ḍuwit mahu, luwaṅané anuli diurugi manèḥ.
ĕḷĕt iŋ sawatara dina si tambuṅakṣi aṛĕp añjupuk pĕṇḍĕmané. baṛĕŋ diḍuḍuk ora ana, aṅgrahita yèn dicoloŋ iŋ si ḍuṣṭa, bañjur ditĕkani iŋ omahé, tĕmbuṅé, sanak taṅga, dèrèŋ lawas kula olèḥ warisan rupa ḍuwit, ĕmpun okèḥ siŋ kula pĕṇḍĕm iŋ paṅgonan akiwa, naṅiŋ tasiḥ ontĕn tuṅgalé maliḥ. pripun ṛĕmbug dika, napa bĕcik kula pĕṇḍĕm nuṅgal kaŋ akèḥ mahu, napa prayoga kula pĕṇḍĕm iŋ paṅgonan liyané.
si ḍuṣṭa ora anduga, yèn si tambuṅakṣi wus sumurup maraŋ ilaṅé pĕṇḍĕmané, sarta yèn aduwèni panarka iŋ ḍèwèkné, bañjur aṅrĕmbugi, dipuriḥ nuṅgalaké iŋ pĕṇḍĕmané kaŋ ḍisik. si tambuṅakṣi sĕmu kaduga, mulané baṛĕŋ wus pĕtĕŋ, si ḍuṣṭa lumĕbu iŋ kĕboné si tambuṅakṣi, ḍuwit kaŋ cinoloŋ dibalèkaké iŋ luwaṅané lawas. ciptané, yèn tuṅgalé ḍuwit diĕmoraké iŋ kono, bakal dakjupuk kabèḥ. baṛĕŋ wus antara suwé, si ḍuṣṭa bali maraŋ kĕbon, aṇḍuḍuk pĕṇḍĕman, anaṅiŋ ora ana, awit wus dijupuk maraŋ siŋ duwé ḍéwé. liruniŋ ḍuwit kaŋ tinĕmu sajroniŋ luwaṅan, kartas sasuwir, ana tulisané, uniné maṅkéné : woŋ durjana sajuliganéya nandukaké sĕdyané, kĕṛĕp isin déniŋ kahuṅkulan iŋ akal.
202. woŋ ṅala ala
si diman lan si kĕñuŋ nuṅgal pasuwitan, bĕndarané braṅasan baṅĕt, naṅiŋ bĕcik paṅaṅgĕpé maraŋ batur loro iku. si diman baṅĕt disihi, amarga déniŋ cañciṅan, alus iŋ tanduk, lan tabĕri iŋ gawé. si kĕñuŋ duwé kĕkaṇḍutan jahil, murina iŋ ati, déné awaké ora kaṅgĕp kaya si diman. mulané tansaḥ mikir nĕdya ṅala ala bahé maraŋ kañcané. anuju iŋ sawiji dina si diman diala ala, sakiŋ bisané ṅaṭik aṭik kaya tĕmĕnan, koṅsi andadèkaké napṣuniŋ bĕndarané maraŋ si diman. calaṭuné, yèn maṅkono, si diman iku woŋ ala, wus patut yèn dak tunduṅa luṅa tumuli, anaṅiŋ maṣṭi dak ukum ḍisik.
sawusé calaṭu kaya maṅkono, anuli awèḥ paréntaḥ maraŋ woŋ kaŋ paḍa ñambut gawéné, yèn baturé salaḥ sawiji kaŋ tĕka ḍisik ḍéwé iŋ paṅgonané ñambut gawé, amarga kinoṅkon, iku bañjur digitikana. kaŋ ñambut gawé mahu ḍasaré paḍa woŋ kasar, saguḥ bahé aṅlakoni paréntaḥ maṅkono iku.
anuli si diman tampa paréntaḥ, marikṣani woŋ kaŋ paḍa ñambut gawé mahu, si diman éṅgal lumaku. ora antara suwé si kĕñuŋ dikoṅkon takon maraŋ kaŋ paḍa ñambut gawé, apa paréntahé wus kalakon. si kĕñuŋ éṅgal lumaku, satĕkané iŋ paṅgonané kaŋ paḍa ñambut gawé, lagi takon bañjur dicĕkĕl, sarta digitiki, naṅis ajĕliḥ jĕliḥ, naṅiŋ mĕkṣa digitiki.
ora antara suwé si diman tĕka, atakon maraŋ kaŋ paḍa ñambut gawé, apa kabèḥ wus tata. waṅsulané, iya uwis, aku kañca ora ulap maraŋ gigiré si kĕñuŋ, wus dak tibani gigitik. kiraku koṅsi lawas isiḥ karasa.
si diman gumun baṅĕt aṅruṅu waṅsulané kaya maṅkono iku, bali pratéla iŋ bĕndarané. bĕndarané iya éram baṅĕt andĕḷĕŋ si diman ora apa apa, isiḥ bĕcak bĕcik bahé, tuwin aṅruṅu pratélané, anuli ditakoni, kalané kowé dak koṅkon marikṣani kaŋ paḍa ñambut gawé, apa kowé ṅaṅgo mampir mampir ḍisik. waṅsulané si diman : kula nuwun, iṅgiḥ, kalanipun kula lumampaḥ ḍatĕŋ paṅgénanipun tiyaŋ iṅkaŋ sami ñambut damĕl, wontĕn iŋ radinan kula aniṅali tiyaŋ kaki kaki lumampaḥ lajĕŋ ḍawaḥ, saṅĕt anaṇḍaŋ sakit. punika kula tuluṅi rumiyin. saṛĕŋ sampun, kula lajĕŋ andumugèkakĕn lampaḥ kula sampéyan utus.
bĕndarané nalika samana wus rada liliḥ, napṣuné, bañjur atiti parikṣa iŋ prakara kaŋ dadi panarkané si kĕñuŋ maraŋ si diman, tinĕmuniŋ paprikṣan, si kĕñuŋ tĕtĕp iŋ gorohé ĕṅgoné ṅala ala maraŋ si diman. ora antara suwé si kĕñuŋ tĕka karo anaṅis sakiŋ déniŋ kalaran. calaṭuné bĕndarané, hèḥ woŋ ḍĕmĕn ṅala ala, kowé wus tampa gañjaran kaŋ urup lan gawému. kajaba saka iŋ iku, sarèhniŋ kowé ḍĕmĕn ṅala ala uwoŋ, aku ora gĕḷĕm ṅiṅu kowé, uwis, mĕtua.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : siŋ sapa aṅaraḥ bilahiné sapapaḍané tumitaḥ, adat ambalik maraŋ awaké ḍéwé, awit siŋ sapa amasaṅi jĕgoṅan maraŋ liyané, tĕrkaḍaŋ cok kablowok ḍéwé.
203. pèni pèni kaŋ kapĕṇḍĕm
bocaḥ lanaŋ kaŋ aran si suḍi, calaṭu maraŋ bapakné, bapak, sañjaṅipun guru kula : wontĕn tanaḥ, iṅkaŋ sitinipun isi ĕmas, kéṅiŋ dipun ḍuḍuki. pamanaḥ kula : prayogi sami ṅaliḥ gagriya ḍatĕŋ tanaḥ iṅkaŋ mĕdalakĕn pèni pèni punika, awit iŋ ṅriki sitinipun awon, botĕn wontĕn pamĕdalipun ĕmas kalihan salaka.
bapakné sumahur, suḍi, kowé aja anduwèni paṅira, yèn gampaŋ paṇḍuḍukiŋ ĕmas iŋ tanaḥ mañca, kaŋ kocatur iku. satĕmĕné, paṇḍuḍuké luwiḥ déniŋ kaṅélan, lan aṅlarakaké awak. déné ḷĕmaḥ iŋ kéné paṅgarapé añawabi bĕcik maraŋ awak, agawé kakuwatan, sarta bisa amĕtokaké ĕmas. gilutĕn sajroniŋ ati, kapriyé margané bisa ṅĕtokaké ĕmas. yèn wus katĕmu, aja lali lali maraŋ ujarku maṅkéné : rijĕki kaŋ dadi patuwasiŋ gawé, ajiné aṅuṅkuli ĕmas, kaŋ pakolèhé ṅaṅgo aṇḍuḍuki ḷĕmaḥ, sarta luwiḥ déniŋ rakasa.
204. woŋ lara
ana priyayi aran kyayi roga satata, sakiŋ muktiné sarta ṅénak énak bahé, koṅsi sugiḥ lalara, sarupaniŋ tamba wus ora pasaḥ, awit ora marèni olèhé kĕsèd, sarta iŋ pambruwahé mamaṅan. anuli ṅruṅu pawarta, yèn ana ḍukun siji, bisa amarasaké sarupaniŋ lalara, anaṅiŋ omahé luwiḥ adoḥ. éṅgal dikirimi layaŋ, amratélakaké larané, aṅroñcé atiti, sarta añjaluk pituluṅé.
ḍukun mahu woŋ pintĕr, baṛĕŋ wus ṅunèkaké layaŋ, bañjur sumurup kaŋ andadèkaké larané kyayi roga satata, waṅsulané, saguḥ marasaké larané, sarta dipuriḥ mĕñaŋ omahé, anaṅiŋ larané ora prayoga ginawé nuṅgaṅ
jaran tuwin karéta utawa prahu. dadi kyayi roga satata kudu kudu éṅgal maṅkat ḍarat bahé., baṅĕt andadèkaké kogugé. satĕkané iŋ omahé ḍukun, larané prasasat mari, dadi aṅgrahita, yèn dipuriḥ lumaku ñayahaké awaké, minaṅka tambaniŋ larané. ḍukun anuli ṅuluṅi kartas sasuwèk, ana tulisané minaṅka caṭĕtaniŋ tamba, uniné : ḍĕmĕn añambut gawé iku andadèkaké doyan maṅan, duga duga lan watara agawé buṅaḥ sarta jĕñjĕm.
205. kuñjara
ana priyayi gĕḍé amarikṣani kuñjara, sumĕdya aṅluwari sawijiniŋ dodosan, kaŋ kinuñjara iŋ kono.
iku didaṅu, muṅguḥ sababé déné koṅsi kaḷĕbu iŋ kuñjara, aturé, amarga déniŋ cilakaniŋ awaké, dadi ora walèḥ satĕmĕniŋ dosané. kabèḥ gĕnti gĕnti didaṅu kaya kaŋ siji mahu, ana kaŋ matur sakiŋ cilakaniŋ awaké, ana kaŋ ṅarani sakiŋ tuna adiliŋ paréntaḥ, dadi paḍa ṅaturaké ṛĕsiké, kaya kaya tĕmĕn ora dosa. muŋ siji baṛĕŋ didaṅu walèḥ bahé, ṅakoni dosané, sarta ṅarani wus bĕnĕré kaḷĕbu iŋ kuñjara.
priyayi mahu nuli ṅandika maraŋ kaŋ rumĕkṣa kuñjara, woŋ siji iku luwarana tumuli, ora arus nuṅgal woŋ bĕcik bĕcik iku kabèḥ.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : woŋ ṅaku iŋ kaluputané iku iya bĕnĕr éwuḥ, naṅiŋ andadèkaké bĕciké.
206. pari ijo lan pari tuwa
duruŋ lawas iŋ sawijiniŋ désa ana omaḥ koboŋ, sakiŋ gĕḍéniŋ gĕni koṅsi olèḥ omaḥ piraŋ piraŋ. apa kowé ṅandĕl, yèn nalika samana ana woŋ buṅaḥ. bĕnĕré ora, éwadéné ana kaŋ buṅaḥ, iya iku sawijiniŋ uṇḍagi. mulané maṅkono, awit anduwéni paṅaṛĕp aṛĕp olèḥ pagawéyan akèḥ. calaṭuné, sĕbaranaku pari ṭukul. apa baya wadiné tĕmbuŋ maṅkono iku. wadiné, omaḥ kaŋ paḍa koboŋ mahu diupamakaké sĕbaran pari ṭukul, awit kaŋ duwé maṅsa wuruṅa akon gawé omaḥ liyané maraŋ ḍèwèkné, opahané diupamèkaké olèḥ olèhané pari, kaŋ mĕtu saka iṅ
sĕbarané wiji. uṇḍagi mahu sawusé calaṭu maṅkono, anuli mundur mundur, ṅunduri kayu gĕbiṅan, tiba pĕpĕs sikilé siji. iŋ kono panuju ana ḍukun tandaŋ, ṅadĕg iŋ buriné uṇḍagi mahu, sarta ṅruṅu sacalaṭuné, baṛĕŋ wĕruḥ yèn tiba pĕpĕs sikilé, bañjur calaṭu, tanduranaku pari wus tuwa. apa baya wadiné basa maṅkono iku. wadiné, uṇḍagi mahu maṅsa wuruṅa nambakaké sikilé maraŋ ḍèwèké, wĕjaniné diupamakaké pari wus tuwa, kari ṅĕni bahé.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : apa patut yèn woŋ buṅaḥ maraŋ bilahiniŋ liyan, lan aṅguguyu prihatiné. iku ora, atiniŋ woŋ patut kadunuṅan iŋ wĕlas.
207. asu
ḍèk mbiyèn kacarita ana bañjir gĕḍé, kalané samana ana woŋ siji, omahé iya kabañjiran. sarèhniŋ katuron, wĕruḥ wĕruḥ baṛĕŋ bañuné wus gĕḍé. siŋ wadon baṅĕt kagèt, iku dicaṇḍak ḍisik diilèkaké. anuli bali, sumĕdya, añjupuk anaké muŋ siji isiḥ bayi, anaṅiŋ bañuné wus muṇḍak gĕḍĕ, ora bisa lumĕbu iŋ omaḥ, yèn tanpa prahu, anaṅiŋ ora ana prahu katon. woŋ piraŋ piraŋ kaŋ paḍa kasusahan déniŋ bañjir, aḍĕm lan kĕkuraṅan paṅan. iya sumĕdya tutuluŋ, ṅulat ulataké prahu, ora ana. kaŋ duwé anak mahu lanaŋ wadon paḍa baṅĕt anaṅis, ora déniŋ kasusahané ḍéwé, anaṅisi anaké bayi, kaŋ kari sajroniŋ omaḥ. tuturé taṅgané kaŋ diuṅsèni, anaké luputé wus mati iŋ bañu, amaṣṭi mati déniŋ aḍĕmé, dadi wus ora kĕna diaṛĕp aṛĕp kĕnané dituluṅi. éwadéné kaŋ duwé anak lanaŋ wadon paḍa ñĕyuwun iŋ gusti allaḥ, apariṅa pituluŋ maraŋ anaké.
wasana ana prahu tĕka saka iŋ désa liyan, sumĕdya atutuluŋ. baṛĕŋ lumĕbu iŋ omaḥ, aṅgoḷĕki bocaḥ kaŋ kari mahu, katĕmu isiḥ urip ana iŋ bandulan. iṅon iṅoné asu milu ana iŋ kono, iku kaŋ prasasat ṅĕkĕp, ora koṅsi katisĕn. bapa biyuṅé baṅĕt paḍa buṅaḥ, aṅambuṅi anaké, sarta paḍa sukur iŋ gusti allaḥ, déné apariŋ pituluŋ, kaŋ wus ora kinira kira anané.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : yèn manusa wus ora duwé paṅaṛĕp aṛĕp bisa luwar saka iŋ bilahi, muŋ gusti allaḥ kaŋ apariŋ pituluŋ.
208. pĕpĕṭiṅaniŋ rajabrana
ana ratu sawiji, tindak mĕñaŋ désa, tĕḍak iŋ omahé abdi priyayi gĕḍé. sarawuhé iŋ kono, priyayi iku anuduhaké samubaraŋ duwèké kaŋ asri asri, bañjur kaaturan niṅali kamar kamaré, kaŋ luwiḥ asri lan apik ṛĕṛĕṅgané. baṛĕŋ saŋ nata aṅgaliḥ wus aniṅali kabèḥ, sarta maṅandikakaké paṛĕṅiŋ galiḥ, priyayi mahu anuli muñjuk, gusti, kawula dèrèŋ amarikṣakakĕn iŋ pañjĕnĕṅan daḷĕm gaḍahan kawula, iṅkaŋ asri sarta iṅkaŋ kawula ṛĕmĕni piyambak, aṅuṅkuli iṅkaŋ kaṭaḥ kaṭaḥ, paṅgénanipun wontĕn iŋ kamar punika. lawaṅiŋ kamar anuli diwĕṅakaké, anaké tĕlu ana iŋ kono, rupané bĕcik bĕcik lan manis manis, katara saka iŋ sĕmu yèn paḍa bagas kawarasan sarta sĕnĕŋ, tĕlu pisan paḍa marani bapakné. uñjuk iŋ priyayi, gusti, punika anak kawula sadaya, tabĕrinipun iŋ damĕl, tuwin baṅun turutipun, andadosakĕn saṅĕt iŋ biṅaḥ kawula, kawula aluwuŋ kahicalan rajabrana kawula sadaya, akalihan kahicalan anak kawula salaḥ satuṅgil. saŋ prabu aṅaḷĕm maraŋ bĕcikiŋ kalakuaniŋ bocaḥ tĕtĕlu mahu, sarta paḍa ditataṅi atiné, pinuriḥ tulusa tisnané maraŋ bapa. paṅandikané, anak iŋ salawasé ora bisa maḷĕs maraŋ kabĕcikaniŋ woŋ tuwa tuwané, kaŋ ora kĕṇḍat kĕṇḍat. mulané paḍa wajib, iŋ sabisa bisa ambuṅahaké iŋ woŋ tuwa tuwané, asarana bĕcikiŋ kalakuané,
awit paḍa paḍa kapotaṅan bĕcik, muŋ maraŋ woŋ tuwa tuwané kaŋ akèḥ ḍéwé.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : gĕḍé gĕḍéniŋ kabĕgjan, kaŋ rinasakaké iŋ bapa biyuŋ, muŋ yèn anak anaké tumĕmĕn aṅaraḥ kahutaman lan kamurṣidan.
209. woŋ ḍĕmĕn padu
ana bocaḥ lanaŋ loro paḍa sadulur, siji aran si jaguŋ, siji si jaṅkrik. anaṅiŋ tĕpuṅé ora pisan kaya sadulur, kĕṛĕp paḍa padu, agawé kasusahané ḍéwé, lan kasusahané woŋ tuwa tuwané.
anuju iŋ sawiji dina paḍa padu gumĕdĕr, kaŋ pinadu rèmèḥ bahé, anuli bapakné tĕka, paḍa isin déniŋ olèhé cocoṅkrahan. karoné tumuṅkul bahé. bapakné sumurup kaŋ dadi wiwinihiŋ padu, bañjur calaṭu, ṭolé, kowé iku paḍa isin padu ana iŋ ṅaṛĕpanaku, naṅiŋ apa kowé ora sumurup, yèn pratiṅkaḥmu kahuniṅan déniŋ sawijiniŋ bapa kaŋ sipat ṅalimun, iya iku gusti allaḥ, karṣané, sarupaniŋ manusa paḍa tĕpuṅa bĕcik lan trĕṣṇaa maraŋ sapaḍa paḍané tumitaḥ.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : iŋ ṅĕndi ĕndiya paṅgonan kaŋ kadunuṅan iŋ trĕṣṇa lan rukun, amaṣṭi iya uga kadunuṅan iŋ barkahé gusti allaḥ, anaṅiŋ iŋ ṅĕndi ĕndiya paṅgonan kaŋ kadunuṅan iŋ cĕṅil lan sulaya, amaṣṭi sirṇa raharjané.
210. mĕḍali
duruŋ lawas iŋ sawijiniŋ kampuŋ ana omaḥ koboŋ, iŋ nalika samana ana woŋ wadon siji kari sajroniŋ omaḥ kaŋ koboŋ, ora bisa mĕtu, andadèkaké biṅuŋ lan susahiŋ akèḥ. sanadyan wus kahĕbaŋ gañjaran satus rupiyaḥ, éwadéné ora ana woŋ siji kaŋ wani nékad anuluṅi. gĕniné mubal mubal mulad, agawé pañana, yèn bakal añirṇakaké sakèḥ omaḥ iŋ kono. anuli ana pandé mĕntas tĕka, bañjur anrajaŋ wani, lumĕbu iŋ omaḥ koboŋ paṅgonané woŋ wadon kaŋ kari mahu. kyayi paṇḍé awaké koṅsi gĕsĕŋ déniŋ panasiŋ gĕni, sarta sumiṅĕb déniŋ katampĕk iŋ kukus. éwadéné bisa bali mĕtu aṅgawa woŋ wadon mahu, lastari slamĕt. anaṅiŋ baṛĕŋ diuluṅi ḍuwit kaŋ uwis kaĕbaṅaké, calaṭuné, sakiŋ barkahipun gusti allaḥ, pakantukipun aṅgèn kula ñambut damĕl cĕkap kula tĕḍa saanak bojo kula, anaṅiŋ tiyaŋ èstri punika cilaka, griya sabaraŋ dandosanipun sadaya tĕlas kabĕsmi, iŋ maṅké ḍumawaḥ iŋ kamlaratan. sawusé calaṭu maṅkono, ḍuwit kaŋ wus ditampani, diwènèhaké maraŋ woŋ wadon kaŋ dituluṅi mahu.
baṛĕŋ paréntaḥ miṛĕŋ pawarta iŋ bab pituluṅiŋ paṇḍé mahu, bañjur amariṅi mĕḍali siji, kaŋ sasisiḥ diukir aciri pratiṅkahé tutuluŋ, sasisihé ana tulisané, uniné maṅkéné : budi wĕlas maraŋ sapaḍa paḍané tumitaḥ iku ora kĕna ginañjar iŋ ḍuwit utawa ṅamal. siŋ sapa kadunuṅan iŋ budi maṅkono iku ginantuṅan gañjaran linuwiḥ déniŋ gusti allaḥ.
211. juru taman loro
ana bocaḥ lanaŋ loro paḍa sadulur, siji aran si sarija, siji si gĕpuk. iku paḍa diwènèhi ḷĕmaḥ pakĕbonan saṭiṭik déniŋ bapakné, supaya ditandurana sasĕnĕṅé. kĕboné si sarija ditanduri jaguṅ; kĕṇṭaṅ; kacaŋ sapapaḍané, samono iku ṅaṅgo ṛĕmbugan karo kaŋ wus tahu nanandur, sarta añjaluk prĕtikĕlé, sahubĕṅiŋ kĕbon dipagĕri iŋ kĕkĕmbaṅan warṇa warṇa. sanadyan tatandurané mahu wiwitané ora pati asri dinĕḷĕŋ, si sarija anduwèni paṅaṛĕp aṛĕp bĕcik iŋ dadiné, mulané tansaḥ digumatèni. anaṅiŋ si gĕpuk ora maṅkono ḷĕkasé, calaṭuné, gawé apa nandur kaŋ kaya maṅkono iku, rupané ora aṇḍĕmĕnaké, aku ĕmoḥ tiru tiru si sarija. kaṛĕpèn ḍèwèkné ṅaṛĕp aṛĕp wohé tatandurané, aku ora sabar, kudu kudu ṅrasakaké buṅaḥ iŋ sanalika iki. sawusé calaṭu maṅkono, bañjur luṅa golèk uwit kĕkĕmbaṅan.
sawĕnèḥ disĕmpèli, ana kaŋ dibĕḍoli sakĕmbaṅé, ditandur iŋ kĕboné, calaṭuné, laḥ mara rak bĕcik rupané. anaṅiŋ ésuké paḍa alum kabèḥ. anuli disalini liyané kaŋ sĕgĕr sĕgĕr, ésuké iya paḍa kaŋ ḍisik mahu, paḍa alum kabèḥ. wasana kĕboné ora diopèn opèni manèḥ, malaḥ malaḥ ora diiṅuk. baṛĕŋ tatandurané si sarija andadi wohé, sarta pagĕré paḍa kĕmbaŋ asri dinĕḷĕŋ, kĕboné si gĕpuk añjĕmbruŋ, kaṭukulan iŋ bayĕm ĕri, latĕŋ, sidaguri, sapapaḍaniŋ ruruṅkud.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : pĕñcaré samubaraŋ gagawéyan iku amarga déniŋ pintĕr lan tabĕriné kaŋ aṅgarap.
212. uwaŋ ĕmas
ana sudagar, sakiŋ akèhiŋ sasaṇḍuṅan lan tiwasé koṅsi tumiba iŋ kamlaratan, sarta kĕṛĕp lara. anuju iŋ sawiji dina lumaku iŋ luruŋ, sĕmuné susaḥ, lakuné riṇḍik. baṛĕŋ ṅliwati omaḥ siji, ṅruṅu dicĕluk maraŋ kaŋ duwé omaḥ, ditawani tuku sasaṇḍaṅan luwas. kyayi sudagar ora duwé ḍuwit kaŋ cukup ginawé tuku, mulané sumĕdya ambañjur. kaŋ duwé omaḥ mahu sarèhniŋ wus kĕṛĕp ṅruṅu iŋ bab tĕmĕn lan wĕkĕlé kyayi sudagar, anuli cĕluk cĕluk manèḥ, dipuriḥ baliya, baṛĕŋ wus bali, dicalaṭoni maṅkéné, kyayi sudagar, saṇḍaṅan niki dika gawa, dika gawé pawitan añambut gawé, bésuk mawon dika ñahur ṛĕgané tĕŋ kula, iŋ samaṅsa dika ĕmpun bisa.
kyayi sudagar aṅlahiraké panarimané karo mrĕbĕs mili, sawusé maṅkono anuli muliḥ, satĕkané iŋ omaḥ anĕmu uwaŋ mas siji, ana sajroniŋ raṅkĕpaniŋ kulambi. ciptané kyayi sudagar, kapriyé ḷĕkau, uwaŋ iki apa dakĕpèk. aku kaciṅkraṅan iŋ paṅan, maṅka kaŋ awèḥ saṇḍaṅan iki sugiḥ, tur ora sumurup, yèn katutan uwaŋ ĕmas. wasana tinĕmuné iŋ ati, ora prayoga yèn diĕpèka, anuli bali maraŋ omahé kaŋ awèḥ saṇḍaṅan mahu, ambalèkaké uwaŋ ĕmas kaŋ tinĕmu, sĕmuné buṅaḥ. kaŋ duwé omaḥ baṅĕt kakĕnan iŋ ati déniŋ tĕmĕné kyayi sudagar, uwaŋ ĕmas lan ṛĕganiŋ saṇḍaṅan mahu bañjur dililakaké maraŋ kyayi sudagar.
pañambut gawéné kyayi sudagar sĕmpulur, ora antara lawas sugiḥ. sakiŋ baṅĕtiŋ panarimané, woŋ kaŋ mituluṅi pawitan mahu diwènèhi taḷĕkĕm ĕmas siji, ana ukir ukirané tutulisan, uniné maṅkéné : kasahénan tansaḥ amĕñcarakĕn barkahipun gusti allaḥ. hé tiyaŋ sahé, mugi mugi gusti allaḥ aṅgañjara wilujĕŋ iŋ sampéyan wontĕn iŋ alam doña.
213. woŋ kaki kaki
ana woŋ désa, duwé anak lanaŋ siji, lumĕbu dadi iŋ saraḍaḍu, sakiŋ bĕciké iŋ gawé sarta katĕmĕnan tuwin tabĕriné, éṅgal éṅgal muṅgaḥ muṅgaḥ kaluṅguhané, lawas lawas dadi jéndral. anuli tuku paḷĕmahan siji, dikon aṅĕṅgoni bapakné, sakĕkuraṅané dicukup, sarta kĕṛĕp ditiliki.
anuju iŋ sawiji dina kalèrèhané para upsir diundaŋ maṅan énak ana iŋ paḷĕmahané mahu. baṛĕŋ aṛĕp ḷĕkas maṅan, para upsir mahu éram andĕḷĕŋ woŋ kaki kaki siji pasaja paṅaṅgoné, maju maraŋ paṅgonané bakal maṅan. éramé saṅsaya wuwuḥ, baṛĕŋ andĕḷĕŋ woŋ kaki kaki iku baṅĕt dikurmati maraŋ jéndral mahu, sarta diprĕnahaké luṅguḥ ana iŋ tĕṅaḥ. calaṭuné jéndral : tuwan tuwan kabèḥ, iki bapakku, olèḥku bisa dadi gĕḍé kaya iŋ sanalika iki, amarga sakiŋ trĕṣṇa lan pamulasarané. sahupama nalika ĕnomku aku ora adipardi, sarta digugulaŋ samubaraŋ kaŋ bĕcik, amaṣṭi iŋ sahiki aku ora dadi jéndralmu. mulané iŋ salawas lawasé aku ora bisa maḷĕs maraŋ bapakku. para upsir mahu paḍa ṅaḷĕm maraŋ jéndralé sakiŋ déniŋ trĕṣṇané iŋ bapa, kaŋ siji calaṭu : bocaḥ kaŋ ṅajèni bapa biyuṅé, lan anuduhaké katrĕṣṇané, amaṣṭi ginañjar déniŋ gusti allah iŋ nalika tibaniŋ bĕbĕnĕran mahu ana woŋ mañca panuju ana iŋ kono, baṅĕt gumuné aṅruṅu aturé woŋ loro mahu, calaṭuné, prakara maṅkono iku yèn kalakona iŋ nagaraku, amaṣṭi séjé dadiné. siŋ tuku paḷĕmahan tĕka ora kéliṅan amèk iŋ sawatara saka iŋ rajabrana kaŋ tinĕmu, diwènèhaké maraŋ kaŋ adol, amuriḥ siḍĕmé ĕṅgoné nĕmu pĕṇḍĕman. sahupama ora bisa siḍĕm, kaŋ adol paḷĕmahan amaṣṭi ora narima, aṅgugat maraŋ kaŋ tuku, añjaluk baliniŋ rajabrana. anaṅiŋ wragadiŋ prakara akèḥ, trĕkaḍaŋ aṅuṅkuli paṅajiniŋ rajabrana mahu. priyayi ñĕkĕl bĕbĕnĕran éram aṅruṅu ujar maṅkono iku, atakon maraŋ woŋ mañca mahu, iŋ nagaramu apa iya ana srĕṅéṅé. waṅsulané, iṅgiḥ wontĕn. priyayi ñĕkĕl bĕbĕnĕran takon manèḥ, iŋ nagaramu apa iya ana udan. waṅsulané, amaṣṭi wontĕn. priyayi ñĕkĕl bĕbĕnĕran calaṭu manèḥ, iku ahèŋ. laḥ : iŋ nagaramu apa ana wĕḍus lan sapi. waṅsulané, kaṭaḥ saṅĕt. calaṭuné priyayi ñĕkĕl bĕbĕnĕran : yèn maṅkono, dadi wĕḍus lan sapiné iŋ nĕgaramu kaŋ pinariṅan udan tuwin paḍaṅiŋ srĕṅéṅé déniŋ gusti allaḥ, awit satĕmĕné kowé sapanuṅgalanamu kabèḥ ora arus pinariṅan.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : nagara kaŋ kahoñcatan iŋ kahutaman lan tĕmĕn, salawas lawasé ora nĕmu karaharjan lan barkaḥ.
tamat
