sĕrat ṅèlmi yatnåmåyå
babaraniŋ nalar iṅkaŋ kaṅgé panlusuriŋ rahos, supados dadoså pèpèṅĕtiŋ manaḥ pĕtĕŋ, iṅkaŋ sumĕdyå nuṅsuŋ ḍatĕŋ sunariŋ papajar.
karaṅanipun : m. tanåyå iŋ surakartå.
bubuka
nuwun, atur kulå kados wĕḍariŋ wasitå. sirnaniŋ kamurkan nuwuhakĕn kaḷĕṛĕman, punikå sampun mĕṣṭinipun, jañji sirnå ḷĕṛĕmipun iṅgiḥ tuwuḥ murkanipun. måṅkå kamurkan punikå pañcèn ambĕktå kasaṅsaran tumrapiŋ agĕsaŋ, déné tĕkå botĕn kahudi sirnanipun, bokmanawi sakiŋ dèrèŋ maṅgiḥ saråṇå iṅkaŋ kéṅiŋ kaṅgé ñirĕp mĕkariŋ kamurkan. sarèḥniŋ tuwuhiŋ kamurkan wahu sakiŋ pakartiniŋ manuṅså piyambak, punåpå sirĕpipun iṅgiḥ botĕn kéṅiŋ sahupami dipunsaranani sakiŋ pakartiniŋ manuṅså maliḥ. dados aṅgĕgulaŋ ṅĕrèḥ kajĕṅipun piyambak. manawi santoså iŋ tékad kados kados kasĕmbadan. amargi sapintĕn rosaniŋ kakajĕṅan (kakarĕpan) takṣiḥ kodal kataṅgulaŋ déniŋ mintiriŋ pamikir. sapintĕn bablasiŋ pamikir takṣiḥ kéṅiŋ kĕblañcaŋ sakiŋ ḷĕpasiŋ budi. sartå sapintĕn jĕmbariŋ budi takṣiḥ kawĕṅku déniŋ gĕsaŋ.
milå kulå paripakṣå ṅaraŋ sĕrat yatnåmåyå punikå, bokmanawi sagĕd dados susuluhiŋ manaḥ iṅkaŋ siṅup. yatnå, tĕgĕsipun : èṅĕt, måyå, tĕgĕsipun : paḍaŋ utawi wĕniŋ.
paṅajap kulå sagĕdå èṅĕt ḍatĕŋ kawĕniṅan saraṇå ṅuli uli yatnåmåyå, wusånå ñuwun gĕṅiŋ pamĕṅku.
iŋ surakartå hadiniṅrat, ri somå wagé, kapiŋ dwidasaṣṭå, pancami, tinĕṅĕran : mĕḷĕṅiŋ indriyå ṅèṣṭi tuṅgal.
pun dasiḥ kiṅaŋ kaswasiḥ : m. tanåyå.
ṅèlmi yatnåmåyå
wiyosipun, kulå matur maliḥ ñuwun gĕṅiŋ pamĕṅku, ḍatĕŋ iṅkaŋ sami kasdu mahos sĕrat yatnåmåyå punikå, déné kulå kumawigñå damĕl sosorahiŋ ṅèlmi sajati, punikå botĕn sakiŋ aṅgèn kulå cumaṇṭåkå nĕdyå ṅoṅasakĕn pamaṅgiḥ iṅkaŋ minåṅkå gĕgĕbĕṅaniŋ agĕsaŋ, lugu namuŋ nulad wawarahiŋ pårå nimpunå iŋ ṅèlmi. kabĕktå sakiŋ kumĕdahiŋ manaḥ kulå sumĕdyå ṅupados sasarĕṅan sami ṅambaḥ tataraniŋ kahutamèn. awit manawi kasĕmbadan iṅkaŋ dados sarahosiŋ manaḥ, pårå saḍèrèk tumindak sami iyĕgipun, sahibå biṅahiŋ manaḥ kulå kados ginunturan iŋ sarkårå, déné wontĕn kåñcå kulå kikipu maḷĕbĕt kalaṅaniŋ karahayon, bokmanawi dados sarånå paṅlĕburiŋ doså iṅkaŋ tansaḥ kulå saṇḍaŋ sadintĕn dintĕn. aḍuḥ... sahibå kados punåpå manawi gĕsaṅiŋ manuṅså maṅguŋ kinuruṅan déniŋ doså, sahèstu damĕl mĕmĕlasiŋ rågå iṅkaŋ kajibaḥ aṅlampahi. milå paṅajap kulå mugi mugi yatnåmåyå sagĕdå dadoså lantaran luḍaṅiŋ panaṇḍaŋ, iṅgiḥ punikå sarånå èṅĕt ḍatĕŋ kawĕniṅaniŋ manaḥ. tuwuhiŋ wĕniŋ sakiŋ mĕnĕp, manawi manaḥ sampun mĕnĕp, sahèstu botĕn kacampuran ṛĕgĕdiŋ pamikir. kamåṅkå iṅkaŋ nåmå doså punikå tĕgĕsipun : ñulayani. samåṅså manaḥ sampun wĕniŋ, jañji lumarap tansaḥ méñcok botĕn naté cidrå tuwin sulåyå. dados tiyaŋ iṅkaŋ ṅĕniṅakĕn ciptå, tumrap kabatosan ṅèstokakĕn iŋ gusti, tumrap kalahiran aṅrojoṅi iŋ sasami, punikå sagĕd sumiṅkir sakiŋ doså. namuŋ aṅgènipun naṅgapi karṣå kĕdaḥ sagĕd amintå mintå. supadyå tan diyå diniyå. mĕṅgaḥ wĕḍariŋ wasitå kados iŋ ṅaṇḍap punikå.
manuṅså manawi purun aṅrahosakĕn såhå aṅyĕktosi, bokmanawi lajĕŋ rumahos biliḥ gĕsaṅipun punikå wontĕn iṅkaŋ murugakĕn gĕsaŋ. iṅgiḥ punikå : ñåwå, mahanani cahyå.
ciptå, mahanani napas.
råså, mahanani ébaḥ.
awit tiyaŋ pĕjaḥ punikå ṅatasipun badan waḍag, sirnå ñåwå ciptå rasanipun.
nitik paṅandikanipun pårå linaṅkuŋ, iṅkaŋ winastan badan waḍag punikå rågå. dados mĕṇḍĕt larapipun tamtu wontĕn iṅkaŋ nåmå badan alus, punikå awis tiyaŋ iṅkaŋ sumĕṛĕp mĕlokipun. milå prĕlu kĕdaḥ kahudi maṅrĕtosipun, iṅkaŋ ṅantos akal kulå botĕn sagĕd mahibĕn, jalaran sawĕg nĕmbé ñumĕṛĕpi baraŋ mokal iṅkaŋ mawéntéhan, iṅgiḥ punikå gawaŋ gawaṅanipun baraŋ alus, mĕṅgaḥ jèrèṅanipun makatĕn :
1. ñåwå, tumrapiŋ rågå kadosdéné sunariŋ cahyå, upaminipun gĕlaran iṅkaŋ gumĕlar iŋ sisiluk, nalikå dèrèŋ kasorotan déniŋ pĕpaḍaŋ, sahèstunipun tumrapiŋ paniṅal takṣiḥ bawur ṛĕmĕŋ ṛĕmĕŋ, sarĕŋ sampun kasunaran iŋ pĕpajar lajĕŋ cĕṭå wélå wélå katiṅal nam namanipun. makatĕn ugi ciptå, råså, tuwin rågå, sarĕŋ kapraban déniŋ ñåwå lajĕŋ sagĕd molaḥ sadåyå. iŋ paṅrahos kados gĕsaŋ piyambak piyambak, lajĕŋ jĕjĕr nåmå kawulå, sajatosipun nuṅgil tuk, iṅkaŋ gĕsaŋ namuŋ ñåwå. jĕjĕr sinĕbut gusti.
2. ciptå, punikå paṅajĕṅiŋ (kĕpalaniṅ) råså, lampahiŋ ciptå, winastan karĕp, pañariṅiŋ karĕp winastan pamikir, wĕniṅiŋ pamikir winastan budi. kawåwå ṅulaḥ samubaraŋ iṅkaŋ tumuwuḥ iŋ doñå, santosaniŋ budi ṅantos nuwuhakĕn kawicakṣanan, kawaṣkiṭan, tuwin kawaṣpadan, sakiŋ kuwasaniŋ budi sagĕd matĕsi saḍéṅaḥ prakawis iṅkaŋ kababar. déné manawi baḍé miṅgaḥ iŋ gĕgĕbĕṅan, budi kĕdaḥ ḷĕlawanan kalihan råså. awit budi botĕn kabubuhan mrantasi samubaraŋ gĕgĕbĕṅan biliḥ botĕn aṅsal palapuraniŋ råså. upaminipun kadosdéné tiyaŋ iṅkaŋ kĕcakot iŋ tumå, budi dèrèŋ sagĕd ébaḥ piyambak, sarĕŋ sampun aṅsal palapuran sakiŋ råså : gatĕl, iŋ ṅriku sawĕg paréntaḥ ḍatĕŋ rågå, supados tumandaŋ kukur kukur.
3. råså, punikå sagĕd ambédakakĕn samubaraŋ iṅkaŋ kasaṇḍaŋ iŋ rågå. sanadyan iṅkaŋ dumunuŋ wontĕn iŋ ġahib, råså baḍé botĕn kéwran aṅrahosakĕn, milå kawontĕnanipun ñåwå kataṅgapan déniŋ råså, råså kataṅgapan déniŋ ciptå, ciptå kataṅgapan déniŋ rågå. punikå iṅkaŋ kawåwå ñorahakĕn kawontĕnanipun badan alus sarånå saṅkĕpiŋ påñcadriyå. milå tiyaŋ aṅgĕguru ṅèlmi ġahib kĕdaḥ miliḥ guru iṅkaŋ tanpå kuciwå påñcadriyanipun, tĕgĕsipun botĕn buḍĕg bisu, supados sagĕd trawåcå. laṅkuŋ utami tiyaŋ iṅkaŋ micårå ulaḥ sastrå, awit buntasiŋ ṅèlmi kasampurnan punikå, biliḥ botĕn katalusur sakiŋ rahosiŋ båså, sahèstu takṣiḥ slurå sluru utawi sasar susur. milå sastrå winardèn satuṅgaliŋ lalaṇḍĕp, iṅgiḥ punikå kaluṅidaniŋ sañjåtå iṅkaŋ piniṅit, tumåmå ḍatĕŋ sakaṭahiŋ kawontĕnan. sanadyan bèbètèṅiŋ ṅèlmi kudrat mĕkṣå tatas déniŋ sastrå, iṅgiḥ punikå kacakup sakiŋ lañcipiŋ ciptå. bédå kaliyan tumbak bĕḍil, tĕḍasipun namuŋ biliḥ katamakakĕn ḍatĕŋ baraŋ iṅkaŋ waḍag. mriyĕm botĕn pasaḥ kaṅgé ṅlĕbur baraŋ iṅkaŋ alus, kados tå kaṅgé ñirnakakĕn susahiŋ manaḥ, sagĕdipun ñirnakakĕn biliḥ sampun ḷĕbur warananipun. naṅiŋ laṇḍĕpiŋ sastrå botĕn mawi ṅlĕbur warånå, pasaḥ kaṅgé ṅolaḥ molaḥ malihiŋ biṅaḥ dados susaḥ, susaḥ dados biṅaḥ. bĕḍahipun nagari cinå kålå jaman ménak, kabĕḍaḥ déniŋ dèwi sudåråwĕrti botĕn sakiŋ pĕḍaŋ laṅkap, namuŋ sakiŋ laṇḍĕpiŋ sastrå. babasan, dlañcaŋ sasuwir tĕmbuŋ sakĕcap, tĕmaḥ sagĕd ṅuras båṇḍå iŋ nagari cinå pintĕn pintĕn koṇṭiŋ kakintunakĕn ḍatĕŋ iŋ kuparman. makatĕn tuladan iṅkaŋ sampun katatalan iŋ kinå.
tiyaŋ iṅkaŋ ṅudi ḍatĕŋ ṅèlmi sajati, punikå kaḷĕbĕt lasiŋ manuṅså. awit prakawis ṅèlmi sajati dédé garapanipun saḍéṅaḥ tiyaŋ. iṅkaŋ aṅgarap prakawis punikå apĕsipun pårå sarjånå, pårå pujåṅgå, pårå ratu, pårå guru, tuwin pårå paṇḍitå, iṅgiḥ punikå manuṅså iṅkaŋ sampun kawahyon. milå sinĕbut pårå naṅkuṅiṅ budi, jĕr sami aṅgayuḥ kawruḥ iṅkaŋ ruṅsit ruṅsit. éwadéné sanadyan dédé goloṅanipun pårå linaṅkuṅiŋ budi, sagĕd ugi kaḍawahan wahyuniŋ ṅèlmi sajati. awit prakawis punikå botĕn kĕdaḥ miliḥ manuṅså iṅkaŋ kuwawi mĕṅku, dados namuŋ dumunuŋ ḍatĕŋ tiyaŋ iṅkaŋ kamot manahipun.
saḷĕṛĕsipun, ṅèlmi sajati mèḥ botĕn kéṅiŋ dipunsumĕṛĕpi gamblaṅipun. mirit cariyosipun pårå sagĕd iŋ kinå, ṅèlmi sajati punikå pañcèn wĕrit saṅĕt, kawruḥ iṅkaŋ gawat kaliwat liwat, prasasat botĕn kéṅiŋ ginrayaŋ gumaṭokipun, jalaran sakiŋ alusiŋ kawontĕnan. dados kĕdaḥ cuṇḍuk abĕn rahosiŋ duduṅkapan, mĕṅgaḥ iṅkaŋ dipunduṅkap, iṅgiḥ punikå wontĕnipun paṅéran nitahakĕn jagad, utawi silahiŋ kawulå gusti, punåpå déné maliginipun paṅéran amuŋ satuṅgal. katĕraṅanipun makatĕn :
1. sipatiŋ paṅéran punikå gĕsaŋ. gĕsaŋ punikå ṅlimputi badan budi råså, tĕmaḥ wujud manuṅså. manuṅså winĕnaṅakĕn miséså jagad sahisènipun, punåpå iṅkaŋ karahos, katiṅalan, tuwin kamirĕṅan, wĕnaŋ tinĕṅĕran sarånå aran. upami : iki dakarani gĕni, iki dakarani bumi, iki dakarani bañu, iki dakarani aṅin, tuwin sadåyå kawontĕnanipun sami dipunsukani aran piyambak piyambak déniŋ manuṅså. sasampunipun gaḍaḥ nåmå, tumuntĕn dipunsumĕṛĕpi watak watakipun. gĕni iku panas, bumi iku ṛĕgĕd, bañu iku aḍĕm, aṅin iku sumribit, makatĕn sapiturutipun. jagad sahisènipun lajĕŋ kéṅiŋ katindakakĕn prakawisipun piyambak piyambak. iŋ ṅriku jagad lajĕŋ nåmå gĕsaŋ. tĕgĕsipun : tumindak, awit sakiŋ pakartiniŋ manuṅså. biliḥ botĕn sakiŋ pakartiniŋ manuṅså jagad botĕn sagĕd tumindak. tumindakipun namuŋ sakiŋ dayaniŋ kudrat. sanadyan namaniŋ kudrat iṅkaŋ mastani iṅgiḥ manuṅså. måṅkå gĕsaṅiŋ manuṅså sakiŋ paṅéran (roh), milå paṅéran sinĕbut iṅkaŋ nitahakĕn jagad sahisènipun.
2. silahiŋ kawulå gusti. gusti lan kawulå sampun kawarahakĕn iŋ ṅajĕŋ. sarèhné manuṅså punikå kasinuṅan badan budi råså, sartå kalimputan déniŋ paṅéran, grĕŋ, lajĕŋ dados satuṅgal wujud manuṅså. katiṅaliŋ lahir pañcèn laṅkuŋ gahib. naṅiŋ manawi kawawas iŋ batin lajĕŋ kawaṅwaŋ silahipun, gusti iṅgiḥ gusti, kawulå iṅgiḥ kawulå. namuŋ mor misaḥ.
3. paṅéran tétélå maligi namuŋ satuṅgal, gĕsaŋ pribadi wontĕn iŋ jagad agĕŋ jagad alit. jagad agĕŋ iṅgiḥ doñå punikå, jagad alit dumunuŋ iŋ guwå garbanipun manuṅså. manawi tiniṅalan iŋ alam lahir, jagad alit wontĕn saḷĕbĕtipun iŋ jagad agĕŋ. naṅiŋ biliḥ tiniṅalan sakiŋ alam batin, jagad agĕŋ sahisènipun kamot wontĕn saḷĕbĕtipun jagad alit, iṅgiḥ punikå mañjiŋ guwå garbaniŋ manuṅså, sampun botĕn siwaḥ samĕṇḍaŋ.
manawi manuṅså gĕsaṅipun kahaṅgĕp gusti, dados gusti kaṭaḥ cacahipun, jalaran cacahiŋ manuṅså iṅgiḥ kaṭaḥ. manawi makatĕn punåpå ḷĕṛĕs paṅéran winastan maligi namuŋ satuṅgal.
paṅrahosiŋ manuṅså iṅkaŋ dèrèŋ anduṅkap ḍatĕŋ prakawis kahalusan ḍasar makatĕn. naṅiŋ iṅkaŋ sampun ṅoṅak dumugi iŋ gahib, lajĕŋ sagĕd ñariyosakĕn, sutratmaniŋ manuṅså punikå roñcèn gĕgañcĕṅan sajagad, bédå kalihan gĕsaṅiŋ rågå pilaḥ piyambak piyambak. milå manawi rågå ṅlampahi pĕjaḥ iṅgiḥ gumléṭak, naṅiŋ sutratmanipun botĕn pĕḍot, takṣiḥ gĕgañcĕṅan dados satuṅgal. sanadyan dipunraganånå éwon ḷĕkṣan kĕṭèn, sutratmå kawåså manukmå iŋ agal alit, sadåyå kasawaban déniŋ gĕsaŋ. iŋ rahos tĕmaḥ sagĕd nĕtĕpakĕn biliḥ paṅéran maligi amuŋ satuṅgal.
punikå manawi ṅantos sulåyå ciptå riptaniŋ pårå manuṅså, sagĕd buyar maliḥ waṅsul ḍatĕŋ kuwaḍagan, lajĕŋ ṅagĕṅakĕn mĕkariŋ kamurkan, wĕkasan tunå iŋ paṅgayuḥ. måṅkå manuṅså punikå watakipun botĕn gaḍaḥ pamarĕm, utawi kasinuṅan bosĕn. sampun kadumugèn punikå lajĕŋ ṅaṅkaḥ liyanipun. liyanipun sampun kasĕmbadan lajĕŋ nĕḍå santunipun, makatĕn salajĕṅipun tanpå waṅĕnan labĕt sakiŋ bosĕn. botĕn wontĕn iṅkaŋ dipunṛĕmĕni sayĕktos dumugi sadaṅunipun. sanadyan ṅrahosakĕn iṅkaŋ sakécå piyambak, iṅgiḥ punikå tiḷĕm, éwadéné mĕkṣå bosĕn utawi sayaḥ, lajĕŋ taṅi. sampun kalampahan maṅaṅgé sĕsupé mripat barliyan, ĕmbananipun jĕné ukon sĕpuḥ paṅahos sèwu rupiyaḥ, éwadéné kapéṅin santun sĕsupé baṭok siliḥ asiḥ namuŋ jajahan paṅahos sadåså rupiyaḥ.
mĕṅgaḥ iṅkaŋ makatĕn wahu ṅatasiŋ kadoñan pañcèn sampun ḷĕṛĕsipun. milå wawatakan kaliḥ bab wahu prĕlu kahaṇḍar, kéṅiŋ kaṅgé ṅrikatakĕn laṇḍĕpiŋ paṅgrahitå, supados nuntĕn rumahos biliḥ iṅkaŋ makatĕn wahu tunå kahalusanipun, sartå botĕn sagĕd ṅombulakĕn darajatiŋ kamanuṅsan.
sakiŋ gotèkipun pårå sagĕd, manuṅså botĕn sagĕd marĕm marĕm manahipun biliḥ dèrèŋ kisèn ṅèlmi sajati. jĕr tiyaŋ iṅkaŋ sampun mĕṅku kajatèn punikå lampahipun namuŋ ṅagĕṅakĕn ambĕk utami. sahèstunipun iṅgiḥ botĕn kintĕn kintĕn awratipun, amargi iṅkaŋ ginayuḥ amuŋ rahayuniŋ jagad tuwin sampurnaniŋ kamukṣan.
lampaḥ yatnåmåyå
lampahipun tiyaŋ ulaḥ ṅèlmi sajati punikå namuŋ ṅagĕṅakĕn kahutamèn. mĕṅgaḥ péraṅanipun wontĕn tigå : gĕntur, suci tuwin ḷĕgåwå. katĕraṅanipun kados iŋ ṅaṇḍap punikå.
gĕntur, botĕn kĕṇḍat tansaḥ mĕḷĕŋ ḍatĕŋ kasantosan tuwin kasahénan. upami : limrahipun tiyaŋ, kuwawi mĕkak ardaniŋ manaḥ saḷĕbĕtipun sawulan. kuwawi dånå tuluŋ sawawratipun. kuwawi cĕgaḥ tuwin sisiriḥ sapantĕsipun. kuwawi marṣudi budi salintiripun. kuwawi ṅaṅkaḥ sĕmbådå sapikantukipun. tuwin kuwawi narimaḥ sakacoṅgahipun. kakiyataniŋ lampaḥ sadåyå wahu kuṅkulan déniŋ tiyaŋ gĕntur. dados tiyaŋ gĕntur sampun nĕdyå muntu tékad amriḥ luhuriŋ agĕsaŋ.
suci, maṇṭĕŋ santoså nĕkĕm ḍatĕŋ sĕdyanipun piyambak, botĕn ṅĕrèḥ, botĕn nulad, botĕn nĕnĕḍå (jaluk), botĕn ṅĕmpal pamikir, botĕn nĕdyå aṅgaḍuḥ, botĕn amriḥ aṅsal sakiŋ pakartiniŋ akal, botĕn ṅasorakĕn, tuwin botĕn ṅuṅgulakĕn. murni namuŋ nañcĕbakĕn ciptå ḍatĕŋ kamulyan.
ḷĕgåwå, ugĕripun namuŋ pasraḥ lan sumaraḥ, botĕn ṅarubiru, botĕn munasikå, botĕn gĕṇḍak sikårå, tuwin botĕn ṅalaŋ alaṅi. punapadéné botĕn ṅowĕl båṇḍå bahu suku, såtå botĕn mawaŋ ṅétaŋ tunå baṭi éwadéné nampèni pétaṅiŋ liyan iṅkaŋ kapuriḥ ṅasoki pituwas. wosipun kumambaŋ mumåṅga iŋ karṣå.
måṅkå sakaṭahiŋ manuṅså iṅkaŋ limraḥ sami aṅgaḍahi pépéṅinan, kados tå :
1. kĕpéṅin paṅkat, 2. kĕpéṅin sugiḥ, 3. kĕpéṅin misuwur, 4. kĕpéṅin uṅgul, 5. kĕpéṅin mĕṅku.
pépéṅinan gaṅsal bab punikå sagĕd ambomboṅakĕn manahipun manuṅså. éwadéné tumrap tiyaŋ ambĕk utami, sakaṭahiŋ pépéṅinan wahu malaḥ dados ṛĕñcananiŋ paṅgayuḥ, utawi añjugarakĕn pamĕḷĕŋ.
mĕṅgaḥ awratipun tiyaŋ ṅlampahi ambĕk utami :
1. cĕgaḥ tĕḍå, tĕtĕpipun manawi dånå.
2. cĕgaḥ tiḷĕm, tĕtĕpipun manawi rumĕkṣå utami mulat.
3. cĕgaḥ sukå, tĕtĕpipun manawi nalåṅså.
4. niyat, ṅawon, tĕtĕpipun manawi kĕndĕl.
5. niyat sabar, tĕtĕpipun manawi sinĕdyå.
6. niyat wèwèḥ, tĕtĕpipun manawi ḷĕgåwå.
7. niyat tutuluŋ, tĕtĕpipun manawi sĕmbådå.
8. botĕn mélik lan tĕtĕpipun manawi ñiṅku pamriḥ.
9. botĕn aḷĕman, tĕtĕpipun manawi ñiṅkur paṅguṅguŋ.
10. botĕn kumluṅkuŋ, tĕtĕpipun manawi ñiṅkur kajuwårå. wosipun wĕlas asiḥ ḍatĕŋ sasaminiŋ tumitaḥ.
manawi nitik wawaraḥ iŋ ṅiṅgil punikå, tiyaŋ aṅgayuḥ ṅèlmi sajati tuwin aṅlampahi ambĕk utami, tétélå dados papayuniŋ jagad.
awratipun aṅlampahi ambĕk utami, sanadyan botĕn kahaṇḍar nalar nalaripun, kados kados sampun miyos, biliḥ kahutamèn punikå dados panĕbasiŋ kaluhuran tuwin kamulyan. éwadéné amriḥ tĕraṅipun prayogi mawi pipiritan sawatawis, supados dados pahugĕraniŋ lampaḥ.
tiyaŋ gĕsaŋ limrahipun sami gaḍaḥ kĕpéṅinan ḍatĕŋ sĕnĕṅiŋ kajĕṅanipun (kakarĕpané). naṅiŋ manawi ambĕk utami malaḥ kacĕgaḥ, sababipun makatĕn :
upami wontĕn satuṅgaliŋ baraŋ iṅkaŋ laṅkuŋ écå rahosipun, kĕmélikan iŋ tiyaŋ kakaliḥ, manawi sami adrĕṅipun kalampahan ṛĕṛĕbatan. iṅkaŋ uṅgul sagĕd ṅrahosakĕn baraŋ écå. iṅkaŋ kaliṇḍiḥ ṅoṅgo oṅgo, jĕr sampun kawon kakiyatan, kapĕkṣå narimaḥ cuwå. punikå sampun mĕmĕlas saṅĕt. déné manawi sami santosanipun : bahul, ḷĕbur sakaliḥ kalihipun sami botĕn sagĕd ṅrahosakĕn baraŋ écå. biliḥ kapaṅgiḥ rukunipun sami sagĕd ṅrahosakĕn écå sapaliḥ séwaŋ, naṅiŋ tiyaŋ ambĕk utami botĕn makatĕn. botĕn pisan pisan gaḍaḥ ciptå nĕdyå ṛĕṛĕbatan. sanadyan ḷĕṛĕsipun aṅsal panduman sapaliḥ séwan. naṅiŋ dipunpilalaḥ ṅawon, botĕn susaḥ mawi panduman kémawon, supados iṅkaŋ kapéṅin ṅrahosakĕn baraŋ écå kaḷĕgan manahipun, sampun kacuwan jalaran sakiŋ kiraŋ. mĕṅgaḥ tiyaŋ ambĕk utami aṅgènipun mikawon wahu botĕn bahèn bahèn, tamtu wontĕn nalaripun iṅkaŋ laṅkuŋ ḷĕbĕt. iṅgiḥ punikå mawi tataṇḍiṅaniŋ rahos. tiyaŋ iṅkaŋ mĕnaŋ wahu sagĕd ṅrahosakĕn wujudiŋ baraŋ iṅkaŋ écå, iṅgiḥ punikå iṅkaŋ dipunméliki. déné tiyaŋ ambĕk utami botĕn sagĕd ṅrahosakĕn écaniŋ baraŋ wujud. naṅiŋ iṅkaŋ karahosakĕn rahosiŋ kahutamèn. dados tiyaŋ ambĕk utami mĕṇḍĕt sariniŋ rahos iṅkaŋ laṅkuŋ mirahos, makatĕn salajĕṅipun.
wontĕn maliḥ upami tiyaŋ tuluŋ tinuluŋ, punikå sahé. tĕgĕsipun gĕntosan mituluṅi. naṅiŋ ambĕk utami botĕn makatĕn. manawi tutuluŋ botĕn pisan pisan ṅajĕŋ ajĕŋ gĕntos aṅsal pituluṅan. sĕdyanipun namuŋ mituluṅi kémawon. botĕn kados lampahiŋ tuluŋ tinuluŋ, påḍå saråså, awit pituluṅan wahu manawi ṅantos waṅsul, lajĕŋ sirnå namaniŋ pituluṅan. botĕn dados labĕtiŋ kahutamèn.
saminipun maliḥ tiyaŋ iṅkaŋ kahinå iŋ liyan. limrahipun lajĕŋ kĕñcèṅan maliḥ aṅinå, malaḥ pamaḷĕsipun dipuntikĕli. naṅiŋ ambĕk utami botĕn makatĕn. manawi dipuninå, botĕn pisan pisan maḷĕs aṅinå, malaḥ rumahos ḷĕpat tindakipun, utawi rumahos baṭi. naṅiŋ manawi kataman iŋ pakurmatan, lajĕŋ maḷĕs nikĕli pakurmatan iṅkaŋ andadosakĕn sukå pirĕnaniŋ liyan. makatĕn ugi biliḥ dipunwèwèhi, dipunpituluṅi, tuwin dipunlabĕti sasaminipun.
manawi tindakiŋ manuṅså sampun kĕbak kahutamèn, iŋ ṅriku lajĕŋ arum ṅambar gandanipun, mracihnani biliḥ tĕḍas pamĕḷĕṅiŋ ciptå, tĕmaḥ kinalulutan iŋ akaṭaḥ, sadåyå sami ajriḥ asiḥ. jĕr sampun kawåwå ṅrasuk prabawaniŋ ciptå. iṅgiḥ punikå minåṅkå sĕsĕkaranipun, sampun ṅantawisi baḍé nuwuhakĕn kahélokan, kados tå : kaŋ ciniptå ånå, kaŋ sinĕdyå tĕkå. punikå sampun bènèḥ kalihan tiyaŋ kaṭaḥ, tĕmaḥ kawåwå nuṅgil kalihan badan alus. iṅgiḥ punikå iṅkaŋ sami kahupadi déniŋ pårå linaṅkuŋ iŋ budi.
titi
