1. allaḥ
ana bocaḥ lanaŋ murṣid, nuṅgal sahomaḥ karo woŋ kaŋ añĕmbaḥ brahala, sarta kĕṛĕp amituturi maraŋ woŋ iku, tĕmbuṅé, allaḥ iku muŋ sawiji, kaŋ anitahaké laṅit kalawan bumi. allaḥ aṅuniṅani saparipolahiŋ manusa, lan añĕmbadani pañuwuné. allaḥ kaŋ asipat khayun kawasa aṅukum lan aṅgañjar maraŋ manusa, apadéné atutuluŋ : lan aṅrusak. brahala iki kaŋ ginawé ḷĕmaḥ, ora bisa andĕḷĕŋ tuwin ṅrĕruṅu, lan ora bisa ambĕciki apadéné aṅalani iŋ manusa. anaṅiŋ woŋ kaŋ ñĕmbaḥ brahala mahu ora ṅaṅgĕp iŋ pitutur ñata maṅkono iku.
anuju sawiji dina, baṛĕŋ woŋ kaŋ ñĕmbaḥ brahala mĕñaŋ sawaḥ, bocaḥ mahu añjupuk gigitik kayu, sarupaniŋ brahala bañjur diṛĕmuk. muŋ siji siŋ gĕḍé ḍéwé ora, sarta taṅané dicĕkĕli gigitik. baṛĕŋ woŋ kapir mahu muliḥ, andĕḷĕŋ rusakiŋ brahala, atakon kamoran napṣu : sapa siŋ gawé pratiṅkaḥ maṅkono iku. bocaḥ lanaŋ amaṅsuli, apa kowé ora ṅandĕl yèn brahala gĕḍé iku kaŋ matèni sadulur duluré. woŋ kapir sumahur sĕru, ora, aku ora ṅandĕl, awit salawasé duruŋ tahu molahaké taṅané. kowé bocaḥ murṣal amaṣṭi siŋ gawé, sahiki kowé bakal dakpĕṇṭuṅi koṅsi mati, minaṅka pahukumané alamu.
bocaḥ lanaŋ añahuri manis. o, aja napṣu, yèn kowé pracaya, brahalamu ora kawasa agawé pratiṅkaḥ, kaŋ kĕna linakonan iŋ bocaḥ, kapriyé manèḥ yèn iku allaha, kaŋ anitahaké laṅit kalawan bumi. woŋ kapir aṅlĕṅgĕr, sahuwisé pinikir pikir, brahalané bañjur diṛĕmuk, sarta wiwit lagi samana ṅabĕkti iŋ allaḥ kaŋ sañata.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : rahayu woŋ kaŋ aṅèstokaké sarta ṅabĕkti iŋ allaḥ, kaya upamané maraŋ bapa.
2. bapa kaŋ ambĕk bĕcik
ana sawijiniŋ bapa kaŋ ambĕk bĕcik, sakiŋ prĕluniŋ pagawéyan koṅsi lawas adudunuŋ ana sajroniŋ nagara, bojo lan anak anaké paḍa omaḥ ana iŋ désa cilik, adoḥ saka iŋ nagara mahu. bapa mahu anuli kirim pĕṭi gĕḍé siji maraŋ anak anaké, kĕbak isi
baraŋ anèḥ anèḥ, akaṇṭi layaŋ, uniné maṅkéné, anak anakku kabèḥ, dèn paḍa murṣid, lan aṅaṅgoa pratiṅkaḥ bĕcik. amaṣṭi kowé éṅgal bisa katĕmu karo aku ana iŋ kéné. kowé paḍa buṅaha, iŋ sajroniŋ omaḥ, olèḥku aṅgawèkaké kowé, akèḥ sisimpĕnané gañjaran luwiḥ adi, kaŋ dakjagakaké iŋ kowé.
anak anaké paḍa baṅĕt buṅaḥ, calaṭuné, iba bĕciké si bapak, lan pira pira olèhé ambuṅahaké maraŋ aku kabèḥ. sanadyan aku ora wĕruḥ maraŋ bapak, lan ora bisa anduga muṅguhiŋ kaanané, amĕṣṭi uga daktisnani tĕrus iŋ ati. aku kabèḥ amaṣṭi iya paḍa sumĕja ambuṅahaké atiné, lan aṅèstokaké paréntahé kaŋ muni iŋ layaŋ. o : iba bakal paḍa buṅaḥku, yèn katĕmu karo si bapak.
ĕmbokné calaṭu, anak anakku kabèḥ, paṅaṅgĕpé bapakmu maraŋ kowé ana iŋ ṅalam doña iki : ora béda karo pamĕṅkuné gusti allaḥ maraŋ sarupaniŋ manusa. manusa iŋ sahiki amaṣṭi ora bisa wĕruḥ maraŋ allaḥ kaŋ sipat kamurahan, anaṅiŋ papariṅé warṇa warṇa bĕcik bĕcik, kaya ta srĕṅéṅé : ṛĕmbulan, lintaŋ : kĕmbaŋ kĕmbaŋ : wowohan, lan tanĕm tuwuḥ, iku kabèḥ minaṅka sakṣiniŋ katrĕṣṇané gusti allaḥ maraŋ manusa. kitab suci iku minaṅka layaṅé gusti allaḥ, kaŋ aṅlahiraké karṣané, lan aṅgantuṅi swarga. o : iŋ swarga kono manusa ginantuṅan iŋ gañjaran lan kabuṅahan linuwiḥ, aṅuṅkuli kaŋ tinĕmu iŋ alam doña iki. mulané manusa paḍa sumĕjaa nimbaṅi katrĕṣṇané allaḥ, aṅèstokna sakarṣané, sarta buṅaha déniŋ duwé paṅaṛĕp aṛĕp olèḥ swarga. iŋ kono manusa bakal wĕruḥ maraŋ allaḥ, lan aṅrasakaké buṅaḥ kaŋ tan kĕna winirasa.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : siḥ sarta kamurahaniŋ allaḥ aṅluwihi, mulané paḍa trĕṣṇaa iŋ allaḥ iŋ sajroniŋ kamuktèn lan kasusahan.
3. sadulur lanaŋ lan sadulur wadon
ana sadulur loro lanaŋ wadon, siŋ lanaŋ aran sariman, siŋ wadon aran tumpak. karoné iŋ sawiji dina paḍa ana iŋ omaḥ ḍĕḍéwékan. si sariman calaṭu, tumpak, iŋ sadina iki ayo paḍa golèk kaŋ énak énak, sarta paḍa ambruwaḥ. si tumpak añahuri, yèn kowé bisa amrĕnahaké aku ana iŋ paṅgonan, kaŋ ora ṅanti kawruhan iŋ uwoŋ, aku iya gĕḷĕm. waṅsulané si sariman. laḥ mayo mĕñaŋ iŋ buritan, paḍa maṅan jĕnaŋ iŋ kono. si tumpak amaṅsuli, ana iŋ kono amaṣṭi kawruhan iŋ woŋ taṅga kaŋ ñigari kayu. si sariman sumambuŋ, laḥ mayo paḍa mĕñaŋ iŋ pawon. iŋ kono ana guci siji kĕbak isi madu, paḍa dipaṅan karo roti. si tumpak sumahur, ana iŋ kono kawruhan iŋ woŋ taṅga wadon, kaŋ ṅantiḥ cĕḍak lawaŋ. si sariman calaṭu manèḥ : yèn maṅkono ayo paḍa maṅan jĕruk ana iŋ sĕṇṭoŋ, iŋ kono pĕtĕŋ, amaṣṭi ora kawruhan maraŋ sawijiniŋ woŋ. si tumpak sumahur, é sariman, apa kowé ṅira, ana iŋ kono ora ana kaŋ wĕruḥ. apa kowé ora sumurup, yèn iŋ ḍuwur ana kaŋ sipat ṅalimun, ṅuniṅani sabaraŋ pratiṅkaḥ, sanadyan kaliṅana iŋ pagĕr bata, utawa anaa sajroniŋ pĕpĕtĕŋ, ora kasamaran. si sariman kagèt aṅruṅu basa mĕṅkono iku, calaṭuné, bĕnĕr kowé : aḍi, ana iŋ sĕṇṭoŋ kono manusa ora bisa wĕruḥ maraŋ kowé lan maraŋ aku, anaṅiŋ gusti allaḥ ora kasamaran. mulané anaa iŋ ṅĕndi ĕndi, aja paḍa aṅlakoni paṅgawé ala. si tumpak buṅaḥ, déné kakaṅané ṅaṅgĕp calaṭuné, si sariman bañjur diwènèhi gambar bĕcik, iŋ ṅisor ana tulisé, uniné maṅkéné.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : sanadyan baraŋ polahiŋ manusa ana iŋ ṅalam doña ora kawruhan maraŋ sapaḍa paḍané tumitaḥ, anaṅiŋ gusti allaḥ iŋ sadina dina tansaḥ ora kasamaran.
4. udan
ana sudagar siji muliḥ saka iŋ pasar nuṅgaŋ jaran, akaluŋ krĕga isi uaŋ akèḥ. iŋ nalika samana udan dĕṛĕs, kyayi sudagar ṅanti kaḷĕbus, sarta baṅĕt muriŋ muriŋ. déné panuju muliḥ saka iŋ paran, tĕka gusti allaḥ anurunaké udan. lakuné anuli tĕkan iŋ alas pĕtĕŋ, sudagar kagèt andĕḷĕŋ bégal ṅaḍaŋ iŋ dalan, aṅaṭuṅi bĕḍil, bañjur diunèkaké. anaṅiŋ obaté tĕḷĕs déniŋ udan, dadi bĕḍilé ora muni. sudagar tumuli aṅgĕbrag jarané. slamĕt bisa aṅoñcati bégal.
baṛĕŋ uwis luwar saka iŋ babaya, acalaṭu, aku iki woŋ gĕmbluŋ, déné muriŋ muriŋ amarga kodanan, sarta dĕṛĕsiŋ udan ora dakaṅgĕp pituluṅiŋ allaḥ maraŋ aku. Upama mahu tĕraṅa, bĕḍiliŋ bégal amaṣṭi muni, ṅĕnani aku, ora wuruŋ mati, sarta anak bojoku aṅaṛĕp aṛĕp, uliḥku tanpa wĕkas. Udan siŋ dakgarundĕli, kaŋ mituluṅi umur lan darbèkku.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : sanadyan manusa ginañjar bilahi utawa kasusahan déniŋ gusti allaḥ, karṣané muŋ amuriḥ bĕciké.
5. kumaṇḍaŋ
ana bocaḥ lanaŋ aran kasiman, duruŋ tahu ṅruṅu kumaṇḍaŋ, anuju sawiji dina ana iŋ paṅonan añwara sĕru, o, o. kumaṇḍaṅé tumuli ñahuri o, o. si kasiman éram, bañjur takon. kowé sapa. kumaṇḍaṅṅé iya ñahuri, kowé sapa. si kasiman anuli calaṭu sĕru, kowé bocaḥ boḍo. kumaṇḍaṅé iya muni, kowé bocaḥ boḍo.
si kasiman anuli napṣu, kawĕtu pipisuhé akèḥ akèḥ, kumaṇḍaṅé anirokaké kabèḥ. ḍéwéké bañjur aṅgolèki sajroniŋ alas tarataban, aṅira bocaḥ lanaŋ kaŋ amimisuhi, sĕdyané anandukaké wawaḷĕs. anaṅiŋ ora ana woŋ siji sijia.
si kasiman bañjur muliḥ, wadul maraŋ ĕmbokné, yèn ana bocaḥ lanaŋ baṇḍol, aṇḍĕlik iŋ alas tarataban, amimisuḥ maraŋ ḍéwéké. ĕmbokné añahuri, kowé iku añjalomproṅaké lan anarka awakmu ḍéwé. wruhanamu, siŋ koruṅu ana iŋ alas tarataban iku ujarmu ḍéwé. kaya upamané kowé andĕḷĕŋ rupamu ana iŋ bañu, maṅkono uga kowé aṅruṅu swaramu ḍéwé ana iŋ alas tarataban. Upama basamu manis, sahuré amaṣṭi iya manis. yèn woŋ iku rinĕṅkuḥ bĕcik, wawaḷĕsé iya bĕcik. yèn dicaṇṭulani sarta disĕṅoli, pamaḷĕsé iya maṅkono.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : paṅaṅgĕpé woŋ urip maraŋ sapaḍané tumitaḥ iku waḷĕs winaḷĕsan.
6. kĕmbaŋ
ana bocaḥ wadon cilik, aran si sarintĕn, iŋ wayaḥ ésuk panuju tĕraŋ dolan dolan maraŋ paṅonan cĕḍakiŋ désa, kaprĕnaḥ ana iŋ lolowahiŋ gunuŋ, sarta aṅuṇḍuḥ kĕmbaŋ ginawé ambon ambon.
nuli andĕḷĕŋ kĕmbaŋ tĕḷĕŋ akèḥ cĕḍakiŋ ḍaḍaḥ : lan bĕcik bĕcik rupané. baṅĕt buṅahé añawaŋ, sarta bañjur agahan amĕṭiki, anaṅiŋ tumuli ana woŋ désa aṅélikaké, ĕbèŋ, aja cĕḍak cĕḍak karo ḍaḍaḥ iku, awit akèḥ ulané mandi.
si sarintĕn kagèt. iŋ sawatara mĕnĕŋ bahé, anaṅiŋ baṅĕt kapéṅiné maraŋ kĕmbaŋ bĕcik bĕcik mahu, calaṭuné, kĕmbaŋ tĕḷĕŋ kaŋ muṅgul saka iŋ pasukĕtan iku, aku kumudu kudu aṛĕp. baṛĕŋ aṛĕp dipĕṭik, bañjur ana ula mĕtu saka iŋ ḍaḍaḥ, amuḷĕt sarta ñokot bahuné, ora ṅanti antara suwé, si sarintĕn anĕmahi mati.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : aja añjuruṅi pakaṛĕpan kaŋ ora jujur, iku añuñuda tĕntrĕmiŋ atimu.
7. jĕruk
kaŋ duwé pakaraṅan anuli dumrojog tĕka, ñaṅkiŋ tĕkĕn lumĕbu iŋ pakaraṅan. si surat iṅgal lumayu maraŋ ḍaḍaḥ, sumĕja ambrobos. anaṅiŋ sakiŋ kĕbakiŋ kaṇṭoṅané, sasak ora bisa bablas, dadi kapĕkṣa ambalèkaké sakèhiŋ jĕruk kaŋ dicoloŋ mahu, imbuḥ imbuḥ digĕbugi. calaṭuné kaŋ duwé pakaraṅan. éliŋ éliṅĕn babasaniŋ woŋ maṅkéné.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : woŋ aṅalap darbèkiŋ liyan kaŋ sarana pahéka, amaṣṭi ora bisa ṅoñcati pahukuman, kaŋ wus dadi bĕnĕré.
8. naṅka
ana sawijiniŋ woŋ wadon baṅsa luhur, duwé anak lanaŋ siji, aran si sudira, disahosaké manakawan maraŋ ratuné, kahirid maraŋ kaḍaton. satĕkané iŋ kaḍaton, ĕmbokné andum slamĕt kambi anaṅis, sarta amumulaŋ akèḥ akèḥ bĕcik bĕcik. calaṭuné, anakku ĕṅgèr, kowé aja pĕgat pĕgat éliŋ maraŋ gusti allaḥ, sabaraŋ pratiṅkaḥ kaŋ kolakoni, ciptanĕn ana iŋ paṅayunané, puṇḍi puṇḍinĕn ratu gustimu, lan tisnaa maraŋ kañca kañcamu kaya upamané sadulur. kaŋ prĕlu, buwaṅĕn cacacadmu gĕḍé, iya iku olèḥmu aṅgrañaḥ, sakawasa caṇḍĕtĕn kĕkaṛĕpanamu.
sawusé mumulaŋ maṅkono ĕmbokné bañjur muliḥ. si sudira nuli aṅladèni saŋ ratu ḍahar, aṅgawa piriŋ salaka isi kaluwa naṅka, rupané luwiḥ déniŋ énak. si sudira baṅĕt kapéṅiné aṛĕp ṅicipi sañampluŋ bahé. iŋ nalika samana iya uga éliŋ maraŋ wuwulaṅiŋ ĕmbokné, naṅiŋ kĕkaṛĕpané ḍéwé kaŋ dijuruṅi. baṛĕŋ lakuné tĕkan ṅaṛĕpiŋ lawaŋ paṅgonané ḍahar saŋ ratu, éṅgal añjupuk kaluwa naṅka sañampluŋ, bañjur agahan diĕmplok sarta diulu. anaṅiŋ sawusé añèlèhaké piriŋ ana iŋ méja, ora antara suwé si sudira ambruk bañjur mati, amarga déniŋ olèhé maṅan kaluwa naṅka mahu, sabab isiḥ baṅĕt panasé, dadi aṅloñohaké guruŋ lan waḍuké.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : caṇḍĕtĕn lan kuñjaranĕn hawa napsumu, supaya kowé luputa saka iŋ sakèhiŋ bilahi.
9. saraṅan
ana bocaḥ lanaŋ loro, siji aran si sĕṇṭot, sijiné si gombak, paḍa nĕmu saraṅan siji ana iŋ ḷĕmaḥ saṅisoriŋ uwité. si sĕṇṭot calaṭu, iku aku siŋ anduwèni, sabab aku siŋ wĕruḥ ḍisik. si gombak sumahur sĕru, aku siŋ anduwèni, awit aku kaŋ añjupuk ḍisik. anuli paḍa diya diniya.
ora suwé ana bocaḥ lanaŋ siji manèḥ tĕka, gĕḍéné ṅuṅkuli kaŋ loro mahu, calaṭuné, aku kaŋ bakal ambĕnĕri sulayamu, prènèkna saraṅané. sawisé calaṭu maṅkono, bañjur mapan, diapit iŋ bocaḥ loro mahu, saraṅan tumuli dikaḷĕṭak, calaṭuné, caṅkoké kaŋ siji iki dadi bubuhané kaŋ wĕruḥ ḍisik, sijiné dadi bubuhané kaŋ añjupuk ḍisik, isiné dadi bubuhanaku, sumurupa tuwasé olèḥku nibakaké bĕbĕnĕran. maṅkono iku kaŋ wus dadi adat wĕkasaniŋ prakara. ĕṅgoné calaṭu maṅkono iku kambi gumuyu.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : siŋ sapa ḍĕmĕn prakaran, amaṣṭi nĕmu pitunan lan kawiraṅan.
10. kĕmiri kaŋ duruŋ dioñcèki
ana bocaḥ wadon cilik siji, aran si ranti, nĕmu kĕmiri runtuhan iŋ kĕbon, isiḥ kabuntĕl iŋ kulité, pañanané muṇḍu, bañjur dicokot. baṛĕŋ dirasakaké ora énak, tumuli dibuwaŋ.
saduluré lanaŋ aran si sardi panuju ana iŋ kono, paṅartiné aṅuṅkuli si ranti, kĕmiri kaŋ dibuwaŋ mahu éṅgal dijupuk, bañjur dioñcèki kulité, kĕmiriné dipĕcaḥ, isiné pinaṅan. calaṭuné, rasaniŋ kulit kaŋ ora énak iki ora dakituŋ, sabab aku sumurub, yèn sajroniŋ kulit iku ana isiné guriḥ, énak dakpaṅan.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : aja ṅétuŋ sayahiŋ kaṅélan, amaṣṭi kowé ginantuṅan gañjaran.
11. wit ḍuwur
bocaḥ lanaŋ kaŋ aran si jĕṇḍul luwiḥ déniŋ ambĕḷĕr, sarta kaduk wani tanpa duduga, apadéné lumuḥ manut iŋ pitutur bĕcik, malaḥ malaḥ dicampahi.
anuju sawijiniŋ dina si jĕṇḍul mahu dolan dolan karo saduluré aran si siyĕm. tĕnagané luwiḥ déniŋ ora patut, aṅidak idak kĕkĕmbaṅan, amroṅgoli tatanduran, lumumpat iŋ kalèn, anusup nusup iŋ garumbul.
saduluré wadon calaṭu, jĕṇḍul, jĕṇḍul, kowé iku aṇḍugal baṅĕt, sarta kaduk wani tanpa duduga. éliṅa maraŋ ujarku, kadadéyaniŋ awakmu bakal kaya tuturé si biyuŋ, yèn kalantur tĕnagamu kaŋ kaya maṅkono, ora koṅsi lawas amaṣṭi nĕmu bilahi.
si jĕṇḍul gumuyu, bañjur mènèk iŋ uwit kaŋ ḍuwur ḍéwé, aṅuwuḥ uwuḥ maraŋ saduluré wadon. siyĕm, tumĕṅaa, dĕḷĕṅĕn, aku sahiki mĕñcit. ora antara suwé ĕpaṅé uwit kaŋ diĕñciki mahu sĕmpal, si jĕṇḍul tiba tugĕl bahuné siji.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : siŋ sapa añampahi piṛĕmbug bĕcik, iku papaḍané woŋ gĕmbluŋ.
12. gogoḍoṅan adi
ana bocaḥ wadon désa loro, aran si diyĕm lan si jĕbrag, paḍa lumaku maraŋ kuṭa, aṅgéṇḍoŋ sĕnik isi wowohan koṅsi aṅiyĕg iyĕg. si diyĕm tansaḥ garundĕlan sarta aṅĕsaḥ, naṅiŋ si jĕbrag gumuyu lan sĕmbranan bahé. si diyĕm bañjur calaṭu, kapriyé kowé iku, jĕbrag, bisa bisamu gumuyu, déné sĕnikmu aboté ora béda kambi sĕnikku, sarta rosamu ora ṅluwihi aku.
sahuré si jĕbrag. wruhanamu, gawanku iki daksarati gogoḍoṅan, mulané ora karasa abot. tirunĕn ta, sahuré si diyĕm. é : gogoḍoṅan kaŋ maṅkono iku amaṣṭi adi, aku iya kapéṅin niru, supaya gawanku èṇṭèṅa. apa arané gogoḍoṅan iku. waṅsulané si jĕbrag. gogoḍoṅan adi : kaŋ mayaraké sarupaniŋ kaṅélan : arané sabar.
ĕlidiŋ doṅéŋ maṅkéné, iŋ samubaraŋ laku kowé dèn sabar lan tahan, amaṣṭi èṇṭèŋ kaŋ dadi pipikulanamu.
13. jamur
ana woŋ wadon siji, akoṅkonan anaké cilik aran si mariyĕm, golèk jamur mĕñaŋ alas. sabaliné dikoṅkon, acalaṭu maraŋ biyuṅné, ĕmbok, sapisan punika kula aṅsal jamur sahé warṇinipun. suwawi sampéyan parikṣa. nalikané calaṭu maṅkono kambi aṅuṅkabi kĕbané, sarta calaṭu manèḥ, jamuripun sami abrit abrit ambranaŋ prayogi, kados dipun tarètès iŋ miraḥ. kula wahu aniṅali kaṭaḥ sami blawus iŋ warṇi, adamĕl éwaniŋ paniṅal, kados aṅsal aṅsal sampéyan dèrèŋ lami punika, anaṅiŋ paṅrahos kula kaawonĕn, mila botĕn kula pĕṇḍĕt.
biyuṅné kagèt. calaṭuné, o : bocaḥ busuk, bocaḥ gĕmbluŋ, jamur kaŋ bĕcik rupané iku, sanadyan abaŋ ambranaŋ, lan kaya tinarètès iŋ miraḥ, satĕmĕné luwiḥ ampuḥ, sapa siŋ maṅan amaṣṭi mati. déné siŋ rupané blawus, kuciwa iŋ pandĕḷĕŋ, kaŋ kotampik mahu, sanadyan rupané kiwa, iku satĕmĕné kaŋ bĕcik ḍéwé. mĕṅkono uga : ĕṅgèr, sarupané kaŋ ana iŋ ṅalam doña iki, akèḥ pratiṅkaḥ kahutaman, kaŋ ora pati dadi paṅuṅakaniŋ akèḥ, anaṅiŋ pratiṅkaḥ ala akèḥ kaŋ agawé kèluné woŋ gĕmbluŋ, dalasan paṅgawé makṣiyat, kaŋ agĕgèndèŋ iŋ manusa, ṅaṅgo aṅgĕlari pépéṅinan.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : añiṅkirana pakaṛĕman, kaŋ gumĕlar déniŋ budi ambĕlasar, iku papaḍané wisa kaŋ aṅĕmu rasa ḷĕgi, mulané wéwékanĕn.
14. uwit waluḥ lan uwit ĕlo
anuju sawiji dina ana woŋ désa turon saṅisoriŋ uwit ĕlo, andĕḷĕŋ waluḥ rumambat iŋ pagĕr, acalaṭu kambi gèḍèg. hĕm, tĕka ora ḍĕmĕn aku andĕḷĕŋ, déné waluḥ kaŋ rumambat iku uwité cilik uwohé samono gĕḍéné lan bĕcik rupané, maṅka uwit ĕlo iki gĕḍé ḍuwur wohé cilik cilik, rupané ora bĕcik. yèn akua kaŋ nitahaké jagat, amaṣṭi uwit ĕlo iki uwohé gĕḍé lan kuniŋ kuniŋ : kaya waluḥ iku, iba asriné dinĕḷĕŋ.
duruŋ antara suwé wĕtuniŋ calaṭu maṅkono iku, anuli ana ĕlo runtuḥ anibani iruṅé koṅsi mimisĕn. woŋ désa mahu kagèt, sĕbuté aḍuḥ, iki kadadéyané olèhku
ambĕk gumuna, yèn ĕlo iki gĕḍéya sawaluḥ, amaṣṭi ṅamblĕkaké iruŋku, malaḥ malaḥ ṅrĕmukaké rahiku kabèḥ.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : gusti allaḥ ĕṅgoné anitahaké jagat sahisiné kabèḥ ora kĕna winahonan, sarta kalawan kamulyan lan akaṇṭi kawasa.
15. wit ĕlo lan wit latĕŋ
iŋ wayaḥ bĕṅi ana prahara, ésuké si patrayuda saka iŋ omahé, karo anaké lanaŋ isiḥ bocaḥ, aran si kayun. sumĕja wĕruḥ, manawa ana apa apa kaŋ rusak déniŋ prahara mahu.
nalika samana si kayun andĕḷĕŋ uwit ĕlo ĕsol, calaṭu maraŋ bapakné, bapak, sampéyan tiṅali uwit ĕlo punika ĕsol, maṅka latĕŋ iṅkaŋ wontĕn sapiṅgiriŋ lèpèn punika botĕn kiraŋ punapa punapa, adamĕl gumuniŋ manaḥ kula, awit pamanaḥ kula prahara wahu dalu punika gampil yèn aṅrĕbaḥna latĕŋ : kalihan aṅrĕbaḥna uwit ĕlo.
bapakné añahuri, ĕṅgèr, uwit ĕlo iku : yèn muṅguha uwoŋ : ladak, ora bisa aṇḍĕluk, katĕmpuḥ iŋ prahara amaṣṭi ĕsol. anaṅiŋ latĕŋ iku ṅatut bahé bisa tumĕluŋ, katĕmpuḥ iŋ prahara ora bisa tugĕl utawa bĕḍol.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : woŋ ladak asriŋ anĕmu pakéwuḥ, woŋ aṇḍap asor iŋ sahĕṅgon ĕṅgoné anĕmu bĕcik.
16. wit ĕlo
iŋ jaman kuna ana jajaka loro gugat ginugat muṅgaḥ maraŋ bĕbĕnĕran, siji aran sarpan, sijiné sarman. aturé si sarpan maraŋ paréntaḥ, iŋ sapunika sampun wontĕn tigaŋ tahun laminipun kula kĕkésahan, iŋ sadèrèṅipun maṅkat, kula titip susupé intĕn satuṅgil ḍatĕŋ pun sarman, iṅkaŋ sampun kula aṅgĕp mitra sahé, iŋ maṅké susupé kula tĕḍa, pun sarman botĕn purun maṅsulakĕn. aturé si sarman, baṛĕŋ kadaṅu iŋ paréntaḥ, kula matur iŋ sayĕktosipun, kula botĕn sumĕṛĕp pisan pisan ḍatĕŋ susupé punika, sawĕk pandugi kula kémawon, mitra kula pun sarpan punika ragi kaliṇḍiḥ iŋ pikir, déné darbé panarka ḍatĕŋ kula.
paréntaḥ andaṅu maraŋ si sarpan. kalané kowé ṅuluṅaké ali ali maraŋ si sarman, apa ana woŋ kaŋ wĕruḥ. waṅsulané si sarpan. botĕn wontĕn iṅkaŋ sumĕṛĕp. kalanipun kula ṅuluṅakĕn susupé ḍatĕŋ pun sarman, panuju wontĕn iŋ ara ara, saṅaṇḍapiŋ uwit ĕlo, wontĕn iŋ ṅriku kula ṅiras andum wilujĕŋ. si sarman kadaṅu iŋ paréntaḥ, aturé, kula purun supahos, yèn kula sumĕṛĕpa ḍatĕŋ uwit ĕlo, iṅkaŋ dipun aturakĕn punika, sami ugi botĕn sumĕṛĕp kula ḍatĕŋ susupé wahu.
paréntaḥ tumuli ḍawuḥ maraŋ si sarpan. sarpan, kowé luṅaa, añjupuka ĕpaṅiŋ ĕlo, kaŋ koaturaké mahu, aku aṛĕp wĕruḥ rupané. déné kowé : sarman, ana iŋ kéné bahé, aṅantènana baliné sarpan.
si sarpan bañjur luṅa, baṛĕŋ uwis antara duruŋ bali, paréntaḥ aṅandika, mĕñaŋ ṅĕndi baya parané si sarpan, déné suwé ora bali, mara sarman, ṅuṅaka iŋ jaṇḍéla kono, dĕḷĕṅĕn apa ana katon bali. waṅsulané si sarman. kados dèrèŋ sagĕd waṅsul éṅgal makatĕn, awit paṅgénanipun uwit ĕlo punika sakiŋ ṅriki laṅkuŋ sakiŋ lampahan sahĕjam.
paréntaḥ bañjur ṅandika, é, woŋ ala, woŋ dora cara, mahu aturmu wani supata, ora sumurup pisan pisan maraŋ uwit ĕlo, lan maraŋ ali ali, maṅka iŋ sahiki kowé bisa ṅarani doḥ cĕḍakiŋ paṅgonané uwit ĕlo iku, dadi tétéla, yèn kowé sumurup maraŋ tumañjaniŋ ali ali, lan maraŋ paṅgonané uwit ĕlo mahu.
si sarman kapakṣa aṅrupakaké ali ali, sarta bañjur digantuŋ ana iŋ uwit ĕlo mahu.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : tĕmĕn iku sanadyan kasimpĕna lawas, wĕkasané katara.
17. sawaḥ
ana woŋ miṣkin aran sakrama, omahé dumunuŋ ana iŋ ara ara, kaŋ pĕtĕŋ déniŋ garumbul tuwin déniŋ ṭĕṭukulan warṇa warṇa kaŋ ahĕri. anuju sawiji dina panuju bĕntèr : maṅsané woŋ panèn, si sakrama ṅalèlèḥ ana saṅisoriŋ garumbul. anuli ana woŋ désa liwat, aṅgawa kèsèr kĕbak isi pari. si sakrama murina andĕḷĕŋ kĕbakiŋ kèsèr isi pari iku, amitambuhi maraŋ woŋ désa mahu.
woŋ désa iku aṅgrahita, yèn dimurinani, tumuli maṇḍĕg, acalaṭu maraŋ si sakrama, tĕmbuṅé, upama ḷĕmaḥ bĕra duwèkmu iki kopulasaraa, sabĕn dina muŋ olèha saambané kaŋ kasasaban iŋ awakmu kaŋ kĕsèt iku, amaṣṭi iŋ sabĕn tahun kowé olèḥ pari, aṅluwihi kèhé kaŋ ana iŋ kèsèr iki.
Ujar maṅkono iku andadèkaké panujuniŋ atiné si sakrama, sakèhiŋ ṭĕṭukulan kaŋ ahĕri lan garumbul garumbul paḍa dibabadi, ḷĕmahé pinulasara, bañjur dadi sawaḥ, ora ṅaṅgo ambaṇḍani ḍuwit, akèḥ pamĕtuné pari, minaṅka dadi paṅané saanakrayaté kabèḥ.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : kĕsèd iku anuntun maraŋ bilahi lan maraŋ kĕkuraṅan, woŋ pĕṭĕl iŋ salawasé ora kaciṅkraṅan paṅan.
18. wuwulèniŋ pari
bapakné bañjur añjupuk roŋ wuli, calaṭuné, mara dĕḷĕṅĕn, bocaḥ busuk. wuwulèn kaŋ ṅadĕg bĕnĕr iki : sĕmuné kaya woŋ ladak, prasasat gabug kabèḥ. déné kaŋ tumuṅkul, sĕmuné kaya woŋ aṇḍap asor, isiné ahos ahos.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : siŋ sapa kumaluṅkuŋ lumuhur luhur, samaṅsa kambaḥ iŋ bilahi lan pakéwuḥ, tumiba iŋ apĕs.
19. kaḍĕlé
ana woŋ ambabaraŋ jantur, duwé pañuwun maraŋ pañjĕnĕṅaniŋ ratu, kalilana añjantur ana iŋ ṅarṣané, aṅébaraké kagunan kaŋ duruŋ tahu ana woŋ wĕruḥ. saŋ prabu aṅlilani, kaŋ ambaraŋ jantur nuli lumĕbu iŋ kamar, aṅgawa piriŋ isi kaḍĕlé uwis ambĕḍĕḍĕg, amarga diĕkum. Uwoŋ sijiné kon añĕkĕl ĕdom, kaḍĕlé bañjur disawur sawuraké, kabèḥ paḍa nañcĕp ana pucukiŋ ĕdom.
saŋ prabu aṅandika, hèḥ, woŋ guna, wataraku lawas olèḥmu marṣudi budi, sarta baṅĕt kaṅélanamu, koṅsi kowé bisa duwé kagunan kaya mĕṅkono, mulané kowé bakal dakgañjar. saŋ prabu nuli ṅandika liriḥ maraŋ abdiné, abdi kaŋ dipaṅandikani, bañjur luṅa, ora suwé bali, aṅgawa kaṇḍi kĕbak isiné. kaŋ ambaraŋ jantur baṅĕt buṅaḥ, pañanané kaṇḍi iku kĕbak isi ḍuwit.
baṛĕŋ kaṇḍi mahu kasuntak awit sakiŋ ḍawuhé saŋ prabu, katon muŋ isi kaḍĕlé bahé, saŋ prabu aṅandika, sarèhné kagunanmu ora mahédahi pisan pisan maraŋ uwoŋ, sarta aku amaṣṭèkaké, kowé ora tampa opaḥ akèḥ, amaṣṭi ora koṅsi lawas kowé bañjur kĕkuraṅan kaḍĕlé, mulané kowé dakpariṅi kaḍĕlé.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : aja aṇḍĕḍĕr pakaṛĕman iŋ sajroniŋ atimu, kaŋ ora mahédahi utawa agawé kahuntuṅaniŋ liyan.
20. kacaŋ ruji
ana woŋ sugiḥ baṅĕt cĕṭilé, siŋ dipaṅan iŋ sadina dina ora ana manèḥ muŋ kacaŋ ruji, awit iku kaŋ diaṅgĕp mupaṅati lan muraḥ ḍéwé. kacaŋ kaŋ digoḍog iŋ sadina dinané ṅaṅgo diituṅi, pinaṣṭi kèḥ saṭiṭiké, supaya paṅané aja koṅsi kaduk, muŋ kinira sacukupé aja ṅanti mati déniŋ kaluwèn. anaṅiŋ katuṅkulé aṅituṅi kacaŋ mahu aṅowakaké pagawéyané sajroniŋ omaḥ, ṅanti kĕṛĕp andadèkaké pitunané akèḥ, sabab sasuwéné aṅituṅi kacaŋ, amuriḥ iwité kaŋ dipaṅan, batur baturé añoloṅi pariné. woŋ sugiḥ mahu matiné malarat. nalika ṅaṛĕpaké mati, calaṭuné maṅkéné.
ĕlidiŋ doṅèŋ ya iku : woŋ ipil ipil iku iya uga bĕcik, anaṅiŋ ṅaṅgowa ṅopèni kaŋ prĕlu prĕlu.
caṇḍaké : doṅèŋ piwulaŋ bĕcik #2
